W sto siedemnastym odcinku literackiego podcastu „W księgarni”, a zarazem pierwszym z nowej serii radiowych esejów, zastanawiamy się nad tym, jak sztuczna inteligencja wpłynie na rynek literacki. Choć oczywiście o jej wykorzystaniu w innych dziedzinach życia także wspominamy.

W marcu tego roku magazyn „The Atlantic” opublikował artykuł, w którym na jaw wyszło, że Meta (odpowiedzialna za Facebooka czy Instagram) używała do trenowania swojego modelu sztucznej inteligencji nielegalnego repozytorium, czyli rosyjskiego „LibGen”, który zawiera pirackie wersje milionów książek i prac naukowych. To wydarzenie oburzyło środowisko literackie oraz tłumackie i rozpoczęło dyskusję o przydatności i nieprzydatności AI.

W podcaście zastanawiamy się nad wpływem AI na ludzki mózg oraz tym, jaki ma ono wpływ na ekologię. Badania wskazują, że przez rzez AI staliśmy się trochę mniej samodzielni, a bardziej nastawieni na nadzorowanie pracy, którą wykonał czat. Wykorzystując porównanie z „The Atlantic” – te programy mają tendencję do produkowania uboższych wersji oryginalnej informacji. Tak, jak robiłaby to zepsuta kserokopiarka. Jeśli chodzi o ekologię – jedno wyszukanie przez ChatGPT wykorzystuje niemal 470 mililitrów wody.

W kontekście literatury – AI będzie wykorzystywane na pewno jako „narzędzie wspomagające” w korekcie i redakcji. Wydawnictwa mogą również używać tych narzędzi do sprawdzania preferencji czytelniczych, jak i określaniu, czy dany tekst jest zgodny z wytycznymi wydawnictwa. Wskazuje się także na użycie sztucznej inteligencji w przypadku jakichkolwiek blokad kreatywnych. Możemy jednak zadać sobie pytanie, czy sztuczna inteligencja pomaga nam coś wymyślić (ponieważ de facto inteligencji nie posiada, a jedynie replikuje to, co już powstało). Jako kontrargumentu możemy użyć stwierdzenia, że historia ludzkości jest już na tyle długa, że nic nie powstaje tak naprawdę w próżni.

Na koniec stawiamy najbardziej filozoficzne pytanie – co jest tak naprawdę najważniejsze w literaturze? Może właśnie nasze ludzkie doświadczenie sprawia, że literatura jest tak wartościowa?