Literackie Drezno. Kilka polskich śladów

Dresden literarisch. Einige polnische Spuren


O projekcie

Transgraniczne relacje pomiędzy Polską i Dreznem przebiegają na wielu płaszczyznach. Polityczne związki dotyczą choćby unii personalnych w okresie panowania w Rzeczypospolitej Obojga Narodów królów elekcyjnych z rodu Wettynów, władców Saksonii. Drezno odegrało istotną rolę w odbudowywaniu polskiego życia społecznego po klęsce powstania listopadowego, dla wielu osób było pierwszym przystankiem na europejskim szlaku uchodźczym, stanowiło miejsce azylu, ale również ważny ośrodek polskiego życia literackiego i kulturalnego. Dziś chętnie odwiedzane turystycznie, bywa, że inspiruje literacko nawet Laureatkę Nagrody Nobla. Do poszukiwania polskich, literackich śladów, do tropienia drezdeńskich miejsc pisarzy i pisarek zapraszamy!


Zespół wystawy

  • autorka koncepcji wystawy: Joanna Maj
  • projekt graficzny: Zofia Jaros
  • tłumaczenia tekstów: Joanna Maj, Annelie Bachmaier, Julianna Redlich
  • współpraca przy produkcji: Agnieszka Śrutwa z zespołem Muzeum Pana Tadeusza
  • reprodukowane obiekty: zbiory Muzeum Książąt Lubomirskich Oddziału Zakładu Narodowego im. Ossolińskich oraz Biblioteki Narodowej

Das Projekt

Grenzüberschreitende Beziehungen zwischen Polen und Dresden bestehen auf vielen Ebenen. Zu den politischen Beziehungen gehörten beispielsweise die Personalunionen während der Zeit der Wettiner Kurfürsten von Sachsen als Könige von Polen–Litauen. Dresden spielte eine wichtige Rolle beim Wiederaufbau des polnischen gesellschaftlichen Lebens nach der Niederschlagung des Novemberaufstandes; für viele war es die erste Station auf dem Weg der polnischen Exilant*innen durch Europa, ein Ort des Asyls, aber auch ein wichtiges Zentrum des polnischen Literatur- und Kulturlebens. Heute ist Dresden ein beliebtes touristisches Ziel, das sogar eine Literaturnobelpreisträgerin inspirierte. Es lohnt sich also, sich auf die Suche nach literarischen Spuren polnischer Schriftsteller*innen in Dresden zu begeben.


Ausstellungsteam

  • Autorin des Ausstellungskonzepts: Joanna Maj
  • Grafische Konzeption und Projekt: Zofia Jaros
  • Textübersetzungen: Joanna Maj, Annelie Bachmaier, Julianna Redlich
  • Reproduktionen von Bildobjekten: Sammlungen des Museums der Fürsten Lubomirski im Ossoliński Nationalinstitut in Wrocław und Sammlungen der polnischen Nationalbibliothek

Wykaz obiektów, fotografii i bibliografia

Liste der Objekte, Bilder und Bibliographie

Maj, Canaletto-Blick. Drezno [fotografia, 2023]. Zbiory autorki.

Maj, Canaletto-Blick. Dresden [Foto, 2023]. Aus dem Besitz der Autorin.

É. Lassale, Portret Adama Mickiewicza [litografia, 1841]. Zbiory Muzeum Książąt Lubomirskich Oddziału Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

É. Lassale, Porträt von Adam Mickiewicz [Lithographie, 1841]. Sammlungen des Museums der Fürsten Lubomirski im Ossoliński Nationalinstitut in Wrocław.

Deveria, Klementyna z Tańskich Hoffmanowa [fotografia litografii]. Zbiory Muzeum Książąt Lubomirskich Oddziału Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Deveria, Klementyna z Tańskich Hoffmanowa [Foto der Lithographie]. Sammlungen des Museums der Fürsten Lubomirski im Ossoliński Nationalinstitut in Wrocław.

Juliusz Słowacki [rotograwiura, 1910–1914], Ziółkowski F.K. i Sp. Reprodukcja drezdeńskiego portretu autorstwa Tytusa Byczkowskiego z fragmentem poematu „W Szwajcarii” Juliusza Słowackiego. Zbiory Muzeum Książąt Lubomirskich Oddziału Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Juliusz Słowacki [Rotationstiefdruck, 1910–1914], Ziółkowski F.K. i Sp. Reproduktion eines Dresdner Porträts von Tytus Byczkowski mit einem Abschnitt aus dem Gedicht „In der Schweiz" von Juliusz Słowacki. Sammlungen des Museums der Fürsten Lubomirski im Ossoliński Nationalinstitut in Wrocław.

Olga Tokarczuk [fotografia], Zbiory Fundacji Olgi Tokarczuk oraz Akademickiego Centrum Badań. Ex-Centrum Olgi Tokarczuk.

Olga Tokarczuk [Foto], Sammlung der Olga Tokarczuk-Stiftung und des Akademischen Forschungszentrums. Ex-Zentrum von Olga Tokarczuk.

 

Tokarczuk O., Bieguni, Kraków 2007.

Tokarczuk O., Unrast, tłum. E. Kinsky, Schöffling
und
Co. Verlag, Frankfurt/Main 2009.

J.G. Lehmann, Plan Drezna [mapa, ok. 1825]. Zbiory Biblioteki Narodowej (Polona).

J.G. Lehmann, Plan von Dresden [Karte, ca. 1825]. Sammlungen der polnischen Nationalbibliothek  (Polona).

Maj, Augustusstraße. Widok na Töpferstraße (niegdysiejszą Töpfergasse). Drezno [fotografia, 2023]. Zbiory autorki.

Maj, Augustusstraße. Blick auf die Töpferstraße (ehemals Töpfergasse). Dresden [Foto, 2023]. Aus dem Besitz der Autorin.

Katedra Świętej Trójcy w Dreźnie [litografia piórkiem, kolorowana, 1. poł. XIX w.], autor nieznany. Zbiory Muzeum Książąt Lubomirskich Oddziału Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. 

Kathedrale Sanctissimae Trinitatis [Federlithographie, gefärbt, 1. Hälfte des 19. Jahrhunderts], Autor unbekannt. Sammlungen des Museums der Fürsten Lubomirski im Ossoliński Nationalinstitut in Wrocław. 

Widok na galerię sztuki w Dreźnie [litografia piórkiem, kolorowana, 1. poł. XIX w.], autor nieznany. Zbiory Muzeum Książąt Lubomirskich Oddziału Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

Blick auf die Kunstgalerie in Dresden [Federlithographie, gefärbt, 1. Hälfte des 19. Jahrhunderts], Autor unbekannt. Sammlungen des Museums der Fürsten Lubomirski im Ossoliński Nationalinstitut in Wrocław. 

Madonna Sykstyńska [fotografia stalorytu według obrazu Rafaela Santi, przed 1939], Photographische Gesellschaft (Berlin). Zbiory Biblioteki Narodowej (Polona).

Sixtinische Madonna [Foto des Stahlstiches nach einem Gemälde von Raffael, vor 1939], Photographische Gesellschaft (Berlin). Sammlungen der polnischen Nationalbibliothek (Polona).

Cud życia. Wystawa Niemieckiego Muzeum Higieny z Drezden ze specjalny oddziałem „Szklany człowiek”, Lwów, Pałac Potockiego, ul. Kopernika 15, od 18.VII. do 10.IX.1942 r. [plakat, 1942], autor nieznany. Zbiory Biblioteki Narodowej (Polona).

Das Wunder des Lebens. Ausstellung des Deutschen Hygiene-Museums aus Dresden mit einer Sonderabteilung „Der gläserne Mensch", Lemberg, Potocki-Palast, Kopernika-Straße 15, vom 18.VII. bis 10.IX.1942. [Plakat, 1942], Autor unbekannt. Sammlungen der polnischen Nationalbibliothek (Polona).

Plan Drezna [mapa, 1973], red. G. Dörhöfer, A. Hanne, E. Bittner, Berlin : VEB Landkartenverlag. Zbiory Narodowej Biblioteki Ossolineum.

Stadtplan Dresden [Karte, 1973], Hrsg. G. Dörhöfer, A. Hanne, E. Bittner, Berlin : VEB Landkartenverlag. Sammlungen der Nationalbibliothek Ossolineum.

Wybrana literatura

Literaturliste

  • Bagłajewski A., Drezno, „Atlas polskiego romantyzmu[dostęp 15.02.2024].
  • „Dresdener Hefte” 1997, nr 2. Polen und Sachsen. Zwischen Nähe und Distanz [15.02.2024].
  • Grzęda E., Saksonia i Saksończycy w świetle pamięci o uniach polsko-saskich w wybranych relacjach pamiętnikarskich Polaków z pierwszej połowy XIX wieku, „Tematy i Konteksty” 2019, nr 9.
  • Goszczyński S., Moja rozmowa z Mickiewiczem, za: Przedstawienia Dziady. Program w PDF, „Encyklopedia Teatru Polskiego” [dostęp 15.02.2024].
  • Hoffmanowa K., Drezno i jego okolice, Warszawa 1858.
  • Kowalczykowa Alina, „Epizod drezdeński”, w: tejże, Słowacki, Warszawa 1994.
  • Litwornia A., Nad tekstem Mickiewicza „Śniła się zima…”, „Pamiętnik Literacki” 1998, z. 2.
  • Mickiewicz A., Dziady. Część III, w: tegoż, Poezje Adama Mickiewicza, Tom IV, Paryż 1832.
  • Nawarecka L., Miasto w twórczości Juliusza Słowackiego, „Postscriptum Polonistyczne” 2009, nr 2.
  • Odcinek 3. Adam Mickiewicz w Dreźnie pisze nocą Wielką Improwizację, wiosna 1832
    [wideo], „Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego” [dostęp 15.02.2024].
  • Odyniec A., Listy z podróży, oprac. M. Toporowski, wstęp M. Dernałowicz, t. 1, Warszawa 1961.
  • Siwicka D., Drezno, w: Mickiewicz. Encyklopedia, red. J. M. Rymkiewicz, D. Siwicka, A. Witkowska, M. Zielińska, Warszawa 2001.
  • Słowacki J., Listy do matki, oprac. Z. Krzyżanowska, w: tegoż, Dzieła wybrane, red. J. Krzyżanowski, t. 6, Wrocław 1983.
  • Słowacki J., Wiersze, oprac. J. Brzozowski, Z. Przychodniak, Wrocław 2013.
  • Pliszka M., Drezno w relacjach polskich osiemnastowiecznych peregrynantów. Rekonesans, „Wiek Oświecenia” 2020, vol. 36.
  • Tokarczuk O., Bieguni, Kraków 2007.
  • Tokarczuk O., Unrast, tłum. E. Kinsky, Schöffling und Co. Verlag, Frankfurt/Main 2009.

Odwiedź Muzeum Pana Tadeusza