Męczeństwo św. Sebastiana

Moment pierwszego męczeństwa jest najpopularniejszym tematem w ikonografii świętego, a strzała stała się jego atrybutem. W XIV i XV wieku popularność Sebastiana stopniowo wzrastała w nawiedzanej plagami Europie. Zmieniał się równocześnie sposób jego przedstawiania. Zaczęto malować go jako młodzieńca, minimalizować oznaki cierpienia fizycznego i upodabniać go do  greckiego boga Apolla. 

To właśnie ów apolliński spokój tak zadziwia Różewicza. Na obrazie Messiny nic nie zaburza harmonijnej agonii świętego. Ani jego mimika, ani ruchy ciała nie świadczą o doznawanym bólu. Wrażenie to potęguje idealna architektura, otaczająca pusty plac, na którym rozgrywa się scena, rozproszone światło i łagodne kolory. Ludzie na dalszym planie są wobec męczeństwa Sebastiana, równie obojętni jak on sam. W bezruchu obserwują scenę z balkonu, pogrążeni są w rozmowie, a nawet śpią. Wygląd i zachowanie postaci są być może zresztą tylko aluzją do niedawnej epidemii.

Opanowaniu Sebastiana Różewicz przeciwstawi swoją reakcję na zranienie brudnym tępym słowem.
Mógłby powiedzieć prozą: „Ten młody człowiek, Sebastian, w ogóle nie daje po sobie poznać bólu. Może pomaga mu to, że cierpi w słusznej sprawie, może już ogląda Niebo, może jest na to zbyt dumny. W każdym razie jego obojętność jest dziwna, piękna i niezrozumiała dla mnie. Pochodzę z innego świata, świata, w którym człowieka tak się zabija jak zwierzę. Teraz moi wrogowie nie krzywdzą mnie wprawdzie fizycznie, ale ranią moją dumę i uczucia. Nie umiem zachować świętego spokoju Sebastiana. Krzyczę i szaleję, tak jak przerażony koń z Guerniki Picassa”.