Motojirō Kajii – „Cytryna” czy magdalenka?

Motojirō Kajiego, „Cytryna”, Wydawnictwo Tajfuny, przekład Anna Karpiuk

W czterdziestym piątym odcinku podcastu „W księgarni” prezentujemy kolejną książkę z pięknej serii Tajfuny Mini. Tym razem to zbiór ośmiu opowiadań pod tytułem „Cytryna” japońskiego pisarza tworzącego w pierwszej połowie minionego stulecia, Motojirō Kajimiego. Autor nie był wcześniej tłumaczony na język polski, zbiór ukazał się w 2020 roku. „Cytryna” to jego najpopularniejsze opowiadanie, na co dowodem jest choćby to, że w księgarni Maruzen w Kioto, odnowionej przed kilkoma laty, w której bywał pisarz za życia, do dziś serwowany jest deser w kształcie tytułowej cytryny: krem uformowany w cytrynę podawany w cytrynowej skórce na śmietankowej piance.

Informacje biograficzne dotyczące pisarza zawiera znakomity wstęp do „Cytryny” pod tytułem „Marzyciel” napisany przez Annę Wołcyrz.

Motojirō Kajii urodził się w 1901 roku w Osace. Był japońskim pisarzem tworzącym na przełomie okresów Taishō i Shōwa, autorem krótkich form prozatorskich, z których najsłynniejsze jest właśnie opowiadanie „Cytryna” („Remon”). Pozostawił po sobie zaledwie ponad dwadzieścia tekstów i niewiele więcej niedokończonych szkiców. Jego krótkie życie naznaczone było piętnem choroby – i właśnie choroba jest często powtarzającym się tematem w opowiadaniach. W 1919 roku prozaik przeprowadził się do Kioto, ponieważ rozpoczął tam naukę w prestiżowej Trójce (Sankō). W 1920 roku zaczął chorować na gruźlicę. Pomimo choroby dostał się na Uniwersytet Tokijski na literaturę angielską. Niestety, studiów nigdy nie ukończył. Właśnie na uczelni w 1925 roku założył razem z przyjaciółmi studenckie pismo literackie „Aozora” i w jego pierwszym numerze opublikował opowiadanie „Cytryna”. Następnie na jego łamach ukazały się „Przeszłość” i „Wniebowstąpienie K. albo utonięcie K”. W 1931 roku wydany został dzięki pomocy przyjaciół zbiór „Cytryny”. W 1934 roku ukazały się pierwsze dzieła zebrane, po których pośmiertnie zyska rozgłos i uznanie w środowisku literackim Japonii.

Tłumaczką „Cytryny” jest Anna Karpiuk, tłumaczka języka angielskiego, japońskiego i francuskiego, absolwentka warszawskiej japonistyki i lingwistyki stosowanej. Zajmuje się między innymi przekładami japońskich komiksów. „Cytryna” jest jej beletrystycznym debiutem. Przetłumaczyła też zbiór opowiadań „Grobowa cisza, żałobny zgiełk” Yōko Ogawy. Współtworzy portal internetowy „Japonia-Online”, na którym publikuje wywiady i artykuły o aktualnych wydarzeniach w Kraju Kwitnącej Wiśni.

Bohaterem tytułowej „Cytryny” jest melancholik, nieuleczalnie chory mężczyzna, który spędza czas na długich spacerach po Kioto. Odwiedza liczne księgarnie, stragany, podejrzane ulice miasta. To człowiek pogodzony z chorobą i mimo niej oddający się życiu miasta. W księgarni Maruzen w Kioto układa „baśniowy zamek” z książek, a na jego szczycie ustawia zakupioną wcześniej na targu cytrynę. To w tym opowiadaniu czytamy opis żółtego owocu, który podrzuca do japońskiej księgarni, a który daje mu tyle radości i ulgi w chorobie.

Paweł Bieg na blogu „Melancholia Codzienności” tak opisywał książkę: „Poszukiwacze przygód, piętrowych intryg i silnych charakterów nie mają czego tu szukać. „Cytryna” to przykład książki intymnej, osobistej i trochę też depresyjnej. Pięknie napisana, otwiera polskiego czytelnika na nową postać, która nie dostała czasu, aby w pełni ukazać swój talent”.


Więcej publikacji