O kaszubskim i „Panu Tadeuszu”

Drugi podcast z cyklu W księgarni przygotowywanego przez Gabinet Literacki opowiada o przekładzie epopei Mickiewicza na język kaszubski dokonanym w 2012 roku przez Stanisława Jankego, a także prezentuje najważniejsze informacje o tym języku.

Język kaszubski – kaszëbskô mòwa – jest językiem zachodniosłowiańskim używanym obecnie przez około kilkadziesiąt tysięcy Kaszubów w regionie kaszubskim, w Polsce i poza granicami kraju. Należy do grupy lechickiej, która jest pozostałością słowiańskich dialektów pomorskich. Jednocześnie jest jednym z języków pomorskich. Zbliżony do języka polskiego z wpływami języka połabskiego, dolnoniemieckiego i staropruskiego. W języku kaszubskim nadal istnieją słowa i dźwięki, które z języka polskiego dawno wyginęły. Pomimo wielu podobieństw oba języki znacząco różnią się od siebie.  

Najstarsze teksty polskojęzyczne zawierające pojedyncze kaszubizmy pochodzą z 1402 roku. Za najstarsze druki kaszubskie uważa się Duchowne piesnie Dra Marcina Luthera i inszich naboznich męzow Szymona Krofeya z 1586 roku oraz Michała Pontanusa Mały Catechism Niemiecko Wándalski abo Slowięski (1643) Znajomość języka kaszubskiego literackiego wśród samych Kaszubów jest współcześnie rzadkością. Większość z nich posługuje się odmianami gwarowymi. 

Pierwsze tłumaczenie Pana Tadeusza na język kaszubski powstało w 2012 roku i zostało opublikowane przez Wydawnictwo Maszoperia Literacka wspólnie z Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Przekładu dokonał Stanisław Janke – dziennikarz, poeta, prozaik, tłumacz i historyk literatury kaszubskiej. Od 30 lat związany zawodowo i prywatnie z miastem Wejherowo. Jako poeta debiutował w 1977 roku w piśmie kaszubsko-pomorskim „Pomerania”. Opublikował do tej pory siedem tomików poezji; tworzy zarówno w języku polskim, jak i kaszubskim również powieści i opowiadania. Oprócz Pana Tadeusza przetłumaczył na kaszubski m.in. Odę do młodości i Sonety krymskie

Podejmując się tłumaczenia epopei, Janke nawiązał do kaszubskiej tradycji literackiej, to znaczy do pierwszego poematu kaszubskiego z 1880 roku autorstwa Hieronima Derdowskiego pt.: O panu Czerwińskim, co do Pucka po sieci jechał. W swoim przekładzie oddał wierność oryginału, zachował miarę rytmiczną trzynastozgłoskowca, a także rymy i średniówkę po siódmej sylabie. Książkę zdobią ilustracje nawiązujące do XIX-wiecznych wydań Pana Tadeusza autorstwa Jarosława Wróbla – gdańskiego plastyka. Nabyć ją można w muzealnej księgarni.


Więcej publikacji