„Pan Tadeusz” – konteksty i świat przedstawiony
Spis treści
- Bohaterowie
Szlachta
Jacek Soplica. Przemiana bohatera - Miejsca akcji
Dwór w Soplicowie
Zaścianek Dobrzyńskich
Zamek Horeszków - Sceny ukazane na szkatule do przechowywania rękopisu „Pana Tadeusza”
Bitwa
Koncert Wojskiego na rogu
Polonez
Scena Grzybobrania - Obyczajowość
Strój szlachecki
Czym był zajazd?
Wątek miłosny w „Panu Tadeuszu” - Historia Polski w „Panu Tadeuszu”
Koncert Jankiela na cymbałach
Tabakiera
Szlachta
Przedstawienie szlachty jako bohatera zbiorowego epopei narodowej „Pan Tadeusz”. Opis hierarchii szlacheckiej – magnateria, szlachta średniozamożna, szlachta zagrodowa i gołota. Charakterystyka postaci poprzez pełnione przez nie funkcje w społeczeństwie.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
- szkoła ponadpodstawowa: powtórka do matury
- materiał związany z lekturą „Pana Tadeusza”
Podstawa programowa: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa
Jacek Soplica. Przemiana bohatera
Omówienie postaci Jacka Soplicy jako przykładu bohatera dynamicznego, który przeżywa zawód miłosny, popełnia zbrodnię, po czym odmienia swoje życie i już jako ksiądz Robak poświęca się całkowicie działalności patriotycznej. Losy Jacka Soplicy – księdza Robaka stanowią jeden z głównych wątków „Pana Tadeusza” i są ściśle związane z tematyką patriotyczną ukazaną w utworze.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
- szkoła ponadpodstawowa: klasy 2–3 oraz jako powtórka do matury
- materiał związany z lekturą „Pana Tadeusza”
Podstawa programowa: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa
Dwór w Soplicowie
Opis dworu szlacheckiego w Soplicowie: jego położenie, wystrój oraz najbliższe otoczenie.
Określenie znaczenia dworu w poemacie.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
- szkoła ponadpodstawowa: powtórka do matury
- materiał związany z lekturą „Pana Tadeusza”
Podstawa programowa: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa
Zaścianek Dobrzyńskich
Prezentacja Zaścianka Dobrzyńskich jako jednego z miejsc, w którym rozgrywa się akcja utworu oraz omówienie środowiska drobnej szlachty zaściankowej. Mieszkańcy zaścianka odegrali znacząca rolę podczas zajazdu na dwór soplicowski oraz bitwy z Rosjanami będącej jego konsekwencją. Treść filmu została zilustrowana grafikami ze zbiorów Ossolineum.
Zaścianek Dobrzyńskich jako miejsce akcji pojawia się w Księdze VI „Zaścianek” oraz księdze VII „Rada”.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej
Podstawa programowa:
- „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu);
Zamek Horeszków
Prezentacja zamku Horeszków jako jednego z miejsc, w którym rozgrywa się akcja utworu oraz bohaterów bezpośrednio z nim związanych. Przedstawiony został również Klucznik Gerwazy jako strażnik zamku i pamięci o jego ostatnim właścicielu oraz Hrabia o romantycznej naturze. Treść filmu została zilustrowana grafikami ze zbiorów Ossolineum.
Zamek jako miejsce akcji pojawia się w Księgach I „Gospodarstwo”, II „Zamek”, V „Kłótnia”, IX „Bitwa”, XI „Rok 1812” oraz XII „Kochajmy się”.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej
Podstawa programowa:
- „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu);
Bitwa
„Pan Tadeusz” – świat przedstawiony: Bitwa – omówienie sceny z wykorzystaniem dekoracji hebanowej szkatuły wykonanej do przechowywania rękopisu „Pana Tadeusza” (1873) oraz ilustracji autorstwa Michała Elwiro Andriollego zamieszczonych w luksusowym wydaniu epopei (1882). Treść filmu obejmuje prezentację postaci Księdza Robaka (bez zdradzania jego prawdziwej tożsamości).
Omówiony fragment utworu znajduje się w Księdze IX „Pana Tadeusza” zatytułowanej „Bitwa”.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
Podstawa programowa: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa
Koncert Wojskiego na rogu
Omówienie sceny z wykorzystaniem dekoracji hebanowej szkatuły wykonanej do przechowywania rękopisu „Pana Tadeusza” (1873) oraz ilustracji autorstwa Michała Elwiro Andriollego zamieszczonych w luksusowym wydaniu epopei (1882). Omówiony fragment utworu znajduje się w Księdze IV „Pana Tadeusza” zatytułowanej „Dyplomatyka i łowy”.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
- klasy 4–6 szkoły podstawowej: dawne zwyczaje i obyczaje ukazane w „Panu Tadeuszu”, fragmenty utworu dotyczące polowania oraz koncertu Wojskiego na rogu
Podstawa programowa: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa oraz fragmenty utworu dotyczące polowania oraz koncertu Wojskiego na rogu
Polonez
Omówienie sceny poloneza z wykorzystaniem dekoracji hebanowej szkatuły wykonanej do przechowywania rękopisu „Pana Tadeusza” (1873) oraz ilustracji autorstwa Michała Elwiro Andriollego zamieszczonych w luksusowym wydaniu epopei (1882). Omówiony fragment utworu znajduje się w Księdze XII „Pana Tadeusza” zatytułowanej „Kochajmy się”.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
- klasy 4–6 szkoły podstawowej: dawne zwyczaje i obyczaje ukazane w „Panu Tadeuszu” (fragmenty utworu)
Podstawa programowa:
„Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa
Scena grzybobrania
Omówienie sceny z wykorzystaniem dekoracji hebanowej szkatuły wykonanej do przechowywania rękopisu „Pana Tadeusza” (1873) oraz ilustracji autorstwa Michała Elwiro Andriollego zamieszczonych w luksusowym wydaniu epopei (1882). Omówiony fragment utworu znajduje się w Księdze III „Pana Tadeusza” zatytułowanej „Umizgi”.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
- klasy 4–6 szkoły podstawowej: dawne zwyczaje i obyczaje ukazane w „Panu Tadeuszu” (fragmenty utworu)
Podstawa programowa: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa
Strój szlachecki
Omówienie elementów stroju szlacheckiego oraz określenie jego roli w budowaniu świata przedstawionego „Pana Tadeusza”. Pokazanie różnic między patriotyzmem a brakiem szacunku dla tradycji na przykładzie Hrabiego, Podkomorzego i Tadeusza. Nakreślenie znaczenia stroju Zosi w scenie zaręczyn.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
- szkoła ponadpodstawowa: powtórka do matury
- materiał związany z lekturą „Pana Tadeusza”
Podstawa programowa: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa
Czym był zajazd?
„Pan Tadeusz” – świat przedstawiony: Zajazd – omówienie zajazdu jako elementu akcji utworu oraz zwyczaju szlacheckiego, z wykorzystaniem ilustracji autorstwa Michała Elwiro Andriollego zamieszczonych w dziewiętnastowiecznym, luksusowym wydaniu epopei (1882) oraz grafik i rysunków ze zbiorów Ossolineum. Omówiony fragment utworu znajduje się w Księdze VII „Pana Tadeusza” zatytułowanej „Rada” oraz Księdze VIII zatytułowanej „Zajazd”.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej
Podstawa programowa:
- „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu);
- „Kształcenie literackie i kulturowe. Czytanie utworów literackich”: uczeń wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze; wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historyczno-literacki, kulturowy, filozoficzny, społeczny;
Wątek miłosny w „Panu Tadeuszu”
Omówienie jednego z głównych wątków fabularnych „Pana Tadeusza”, który przewija się przez wszystkie rozdziały utworu. Wśród bohaterów, których miłosne perypetie śledzi czytelnik znajdują się: tytułowy bohater Tadeusz Soplica, wciąż poszukująca męża Telimena, jej podopieczna Zosia oraz bywały w świecie Hrabia.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej
- szkoła ponadpodstawowa: klasy 2–3 oraz jako powtórka do matury
- elementy podstawy programowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
Podstawa programowa:
- „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu);
- „Kształcenie literackie i kulturowe. Czytanie utworów literackich”: uczeń wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze; wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historyczno-literacki, kulturowy, filozoficzny, społeczny;
Koncert Jankiela na cymbałach
Omówienie sceny z wykorzystaniem ilustracji autorstwa Michała Elwiro Andriollego zamieszczonych w dziewiętnastowiecznym, luksusowym wydaniu epopei (1882) oraz grafik i rysunków ze zbiorów Ossolineum. W swoim „Koncercie nad koncertami” Jankiel zawarł wydarzenie z historii Polski (1791–1797) oraz wykorzystał znane pieśni narodowe. Omówiony fragment utworu znajduje się w Księdze XII „Pana Tadeusza” zatytułowanej „Kochajmy się”.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej
Podstawa programowa:
- „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu);
- „Kształcenie literackie i kulturowe”. Czytanie utworów literackich: uczeń wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze; wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historyczno-literacki, kulturowy, filozoficzny, społeczny;
Tabakiera
Zaprezentowanie tabakiery jako elementu dawnych zwyczajów, wykorzystanego w utworze również jako: sposób na wprowadzenie tła historycznego (ważne postacie „wielkiej” historii) oraz „narządzie agitacyjne” księdza Robaka – omówienie tabakiery Podkomorzego oraz sceny „Ksiądz Robak w karczmie” z wykorzystaniem ilustracji autorstwa Michała Elwiro Andriollego zamieszczonych w luksusowym wydaniu epopei (1882) oraz innych zabytków ze zbiorów Ossolineum.
- klasy 7–8 szkoły podstawowej: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa (całość utworu)
- szkoła ponadpodstawowa: powtórka do matury – materiał związany z lekturą „Pana Tadeusza”
Podstawa programowa: „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa, biografia Adama Mickiewicza
