Karty pracy

Dla maturzystów

Drodzy Maturzyści,

udostępniamy przygotowany dla Was materiał powtórkowy z historii najnowszej, oparty o wątki zaczerpnięte z naszej ekspozycji. Są to filmy z kartami pracy do pobrania, przygotowane w oparciu o podstawę programową specjalnie dla maturzystów zdających historię. Mamy nadzieję, że ta nietypowa wizyta w naszym muzeum będzie wsparciem w przygotowaniach do egzaminu dojrzałości.

Gdybyście mieli pytania albo potrzebowali dodatkowego materiału – zapraszamy do kontaktu.

edukacja@ossolineum.pl


„Za kulisami bezpieki i partii”
Radio Wolna Europa i zeznania Józefa Światły

Jesienią 1954 roku Polska Rozgłośnia Radia Wolna Europa rozpoczęła nadawanie cyklu audycji z relacjami Józefa Światły, wysokiego funkcjonariusza bezpieki, który zbiegł na Zachód. Światło obnażył metody działania partii komunistycznej oraz aparatu bezpieczeństwa. Ujawnione przez niego rewelacje doprowadziły do złagodzenia terroru w PRL i likwidacji Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

Podstawa programowa:

  • klasy 8 szkoły podstawowej dział XXXIV Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką, pkt 4: uczeń charakteryzuje polityczną i militarną działalność Polskiego Państwa Podziemnego, w tym formy oporu wobec okupantów.
  • szkoła ponadpodstawowa (zakres podstawowy): dział 48. Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką. Pkt. 6: charakteryzuje postawy polskiego społeczeństwa wobec polityki okupantów oraz wymienia przykłady heroizmu Polaków, w tym: Witolda Pileckiego, Maksymiliana Marii Kolbego; dział 50. Działalność władz Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie i w okupowanym kraju. Uczeń: pkt. 5: uczeń charakteryzuje organizację i cele Polskiego Państwa Podziemnego, pkt. 6: uczeń charakteryzuje polityczną i militarną działalność Armii Krajowej oraz Narodowych Sił Zbrojnych i Batalionów Chłopskich; wskazuje różne formy oporu wobec okupantów.


Na wojennej ścieżce – władza PRL kontra Kościół katolicki

Religia i ideologia komunistyczna nigdy nie szły ze sobą w parze. Pod koniec lat 40. władza PRL rozpoczęła walkę z cieszącym się ogromnym autorytetem w społeczeństwie – Kościołem katolickim i toczyła ją praktycznie do końca panowania ustroju komunistycznego w Polsce. Stopień natężenia tego konfliktu zmieniał się jednak w różnych okresach funkcjonowania państwa. Z filmu dowiesz się jak kształtowały się wzajemne relacje pomiędzy władzą PRL a Kościołem Katolickim od połowy lat 50. do końca lat 70. XX wieku.

Podstawa programowa:

  • klasa 8 szkoły podstawowej dział XXXIX Polska w latach 1957-1981. Uczeń pkt. wyjaśnia znaczenie roli Kościoła katolickiego dla stosunków politycznych i społecznych.
  • szkoła ponadpodstawowa (zakres podstawowy) dział 57. Polska w latach 1957-1981. Uczeń: pkt. 3 wyjaśnia społeczno-polityczną rolę Kościoła katolickiego.


Karnawał Solidarności 1980–1981

Okres od podpisania porozumień sierpniowych w 1980 roku do wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku nazywamy „karnawałem Solidarności”. W ciągu tych 16 miesięcy władze, bojąc się utraty kontroli nad państwem, były ugodowe jak nigdy wcześniej w historii PRL. Narastał jednak kryzys społeczny i grożący całkowitym załamaniem kryzys gospodarczy, musiano także liczyć się z możliwą ingerencją wojsk Układu Warszawskiego w wewnętrzne sprawy Polski. W obliczu tego kryzysu władza zdecydowała się na wprowadzenie stanu wojennego.

Z filmu dowiesz się, jak przebiegały strajki sierpniowe, jak powstał i zorganizowany został NSZZ Solidarność, a także jakie wydarzenie polityczne poprzedziły wprowadzenie stanu wojennego.

Podstawa programowa:

  • klasa 8 szkoły podstawowej: dział XXXXIX Polska w latach 1957–1981. Uczeń: pkt. 2. charakteryzuje realia życia społecznego i kulturalnego z uwzględnieniem specyfiki czasów gomułkowskich i gierkowskich.
  • szkoły ponadpodstawowe: dział LVII Polska w latach 1957–1981. Uczeń: pkt. 4. charakteryzuje osiągnięcia polskich twórców kultury, ludzi nauki i sportowców w latach 60. i 70. (zakres rozszerzony).


Stan wojenny

W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku w całym kraju wprowadzono stan wojenny. Dla społeczeństwa oznaczało to daleko idące ograniczenia, przedstawiciele opozycji zostali internowani, a próby demonstrowania sprzeciwu wobec działań władz były brutalnie tłumione. Pozostający na wolności działacze solidarnościowi musieli zejść do podziemia. W filmie omówione zostaje także działanie kultury (zarówno państwowej, jak i podziemnej, opozycyjnej), a nawet charakterystyczny dla tego okresu czarny humor. Stan wojenny został oficjalnie zniesiony dopiero 22 lipca 1983 roku. Ale nie oznaczało to przywrócenia w kraju normalności – kolejne lata były czasem pogłębiającego się kryzysu ekonomicznego i społecznego.

Podstawa programowa:

  • klasa 8 szkoły podstawowej: dział XL Dekada 1981–1989. Uczeń: pkt. 1. wyjaśnia przyczyny wprowadzenia stanu wojennego, opisuje jego przebieg i konsekwencje; pkt. 2. przedstawia postawy Polaków wobec stanu wojennego, fenomen oporu społecznego;
  • szkoły ponadpodstawowe: dział LVIII Dekada 1981–1989. Uczeń: pkt. 1. wyjaśnia przyczyny wprowadzenia stanu wojennego, opisuje jego specyfikę oraz społeczne, gospodarcze i polityczne skutki; pkt. 2. charakteryzuje postawy Polaków wobec stanu wojennego, przedstawia formy oporu społecznego (zakres podstawowy).


4 czerwca 1989 — pierwsze wolne wybory w Polsce

4 czerwca 1989 roku odbyły się w Polsce pierwsze od zakończenia II wojny światowej częściowo wolne wybory parlamentarne. Przeprowadzenie ich było możliwe dzięki kontraktowi, który został zawarty podczas obrad Okrągłego Stołu pomiędzy władzą PRL a częścią środowiska opozycyjnego skupionego wokół Lecha Wałęsy. Z filmu dowiesz się jak przebiegała kampania wyborcza rywalizujących ze sobą stron, jak ostatecznie zakończyła się wyborcza rozgrywka oraz jak wynik czerwcowych wyborów wpłynął na dalsze losy Polski.

Podstawa programowa:

  • Klasy 8 szkoły podstawowej dział XLI Narodziny III Rzeczypospolitej. Uczeń: pkt. 1 opisuje kluczowe przemiany ustrojowe w latach 1989–1997
  • Szkoła ponadpodstawowa (zakres podstawowy): dział LIX Narodziny III Rzeczypospolitej i jej miejsce w świecie na przełomie XX i XXI wieku. Uczeń: pkt. 2. opisuje kluczowe przemiany ustrojowe w latach 1989–1997, wyjaśnia ich międzynarodowe uwarunkowania.


Polska droga do NATO

12 marca 1999 roku Polska po wielu latach starań dołączyła do Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, zwanej w skrócie NATO. Zapewnienie bezpieczeństwa i obronności Polsce było jednym z najważniejszych zadań władz po 1989 roku. Z filmu dowiesz się, jak przebiegała polska droga do NATO: jakie istotne kroki podejmowała polska dyplomacja, a także dlaczego tak ważne było równoczesne wywieranie nacisku na władze USA przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Podstawa programowa:

  • klasa VIII szkoły podstawowej: dział XLII Miejsce Polski w świecie współczesnym. Uczeń: pkt. 2. wyjaśnia przyczyny i znaczenie przystąpienia Polski do NATO w 1999 r.
  • szkoły ponadpodstawowe: dział LIX Narodziny III Rzeczypospolitej i jej miejsce w świecie na przełomie XX i XXI wieku. Uczeń: pkt. 5. charakteryzuje i ocenia polską politykę zagraniczną (w tym przystąpienie Polski do NATO i do Unii Europejskiej) - zakres podstawowy.


Grudzień 1970

14 grudnia 1970 roku w Stoczni Gdańskiej wybuchł strajk przeciwko wprowadzonym dzień wcześniej podwyżkom cen żywności. Protest szybko rozlał się poza bramy Stoczni, przeradzając się w powstanie robotnicze. Wkrótce strajkowało całe Wybrzeże, a także inne miasta w Polsce. Z filmu dowiesz się, jak przebiegały wydarzenia grudniowe, jakie działania wobec strajkujących podjęły służby porządkowe PRL, oraz jakich zmian, w konsekwencji strajków, dokonano na najwyższych szczeblach władzy. Usłyszysz również słynną „Balladę o Janku Wiśniewskim” – chłopcu, który w tragicznych okolicznościach stał się bohaterem Grudnia 1970.

  • klasy 8 szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowe

Podstawa programowa:

  • klasa 8 szkoły podstawowej: dział XXXIX Polska w latach 1957–1981.
    Uczeń: pkt. 3. przedstawia i sytuuje w czasie różnorodność przyczyn kryzysów społecznych w latach 1968, 1970, 1976 i ich konsekwencje.
  • szkoły ponadpodstawowe: dział LVII Polska w latach 1957–1981.
    Uczeń: pkt. 2. wyjaśnia genezę i następstwa kryzysów społecznych w latach 1968, 1970 i 1976. (zakres podstawowy).


Październik 1956

Przemiany październikowe 1956 roku w PRL, zwane też odwilżą gomułkowską, były pierwszym od czasu przejęcia władzy przez komunistów w Polsce tak poważnym zwrotem w polityce państwa. Nastąpiło wówczas zliberalizowanie systemu. Z filmu dowiesz się o reformach, jakie w Polsce powoli zachodziły od śmierci Józefa Stalina w 1953 roku, o erozji w strukturach władzy, która ciągnęła za sobą coraz większe zmiany, najbardziej widoczne w kulturze, w aktywizacji politycznej młodzieży i wybuchu niezadowolenia społecznego z kryzysu gospodarczego. Poznasz skutki poznańskiego czerwca i znaczenie wydarzeń październikowych.

  • klasy 8 szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowe

Podstawa programowa:

  • klasa 8 szkoły podstawowej: dział XXXVIII. Stalinizm w Polsce i jego skutki.
    Uczeń: pkt. 3. wyjaśnia przyczyny i skutki poznańskiego czerwca 1956 roku (powstanie poznańskie) oraz znaczenie wydarzeń październikowych 1956 roku.
  • szkoły ponadpodstawowe: dział LVI. Stalinizm w Polsce i jego erozja.
    Uczeń: pkt. 3. wyjaśnia przyczyny i następstwa poznańskiego czerwca oraz znaczenie wydarzeń październikowych 1956 roku (zakres podstawowy).


Opozycja w latach 70. – powstanie KOR-u

Komitet Obrony Robotników był pierwszą jawną organizacją opozycyjną w PRL, która przeciwstawiła się represjom ze strony władzy i przełamała lęk Polaków przed komunistyczną dyktaturą. KOR powstał w roku 1976, gdy załamała się oparta na kredytach zaciąganych na Zachodzie polityka Edwarda Gierka. Z filmu dowiesz się o okolicznościach utworzenia KOR-u i do jakich celów został powołany. Poznasz jego głównych działaczy i największe osiągnięcia, m.in stworzenie tzw. drugiego obiegu, w którym wydawano publikacje bez ingerencji cenzury.

  • klasy 8 szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowe

Podstawa programowa:

      • klasa 8 szkoły podstawowej: dział XXXIX. Polska w latach 1957–1981.
        Uczeń: pkt. 5. opisuje narodziny i działania opozycji politycznej w latach 1976–1980.
      • szkoły ponadpodstawowe: dział LVII. Polska w latach 1957–1981.
        Uczeń: pkt. 4. charakteryzuje i ocenia działalność opozycji politycznej w latach 1976–1980 (zakres podstawowy);
      • pkt. 1. opisuje postawy społeczne od negacji i oporu po przystosowanie i współpracę (zakres rozszerzony)