Oferta edukacyjna na sezon 2022/2023
Lekcje muzealne
Informacje
o programie
Zapraszamy do Muzeum Pana Tadeusza na lekcje muzealne. Oferta skierowana jest do dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych (od pierwszych do ósmych klas), a także do uczniów szkół ponadpodstawowych, szczególnie maturzystów.
Wszystkie zajęcia w Muzeum dostosowujemy do potrzeb grup integracyjnych, zaś wybrane lekcje muzealne prowadzimy w języku angielskim.
Lekcje w Muzeum prowadzone przez specjalnie przeszkolonych edukatorów są wzbogacone o działania interaktywne, bazujące na rozmowie i korzystające z bogatego zaplecza multimediów. To dialog z młodym człowiekiem, który podejmuje próbę zrozumienia historii ojczyzny i swojej tożsamości narodowej.
Uzupełnieniem oferty naszych lekcji muzealnych są filmy edukacyjne, podejmujące tematy związane ze światem przedstawionym „Pana Tadeusza”, a także kontekstami historycznymi epopei oraz powojenną historią Polski.
Informacje praktyczne
Lekcje muzealne
- zajęcia odbywają się w wybranych salach na ekspozycji oraz w sali warsztatowej
Wiek uczestników
- dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych
Rezerwacja
- Formularz rezerwacji:
www.bilety.ossolineum.pl - Istnieje możliwość przeprowadzenia niektórych lekcji w języku angielskim lub ukraińskim, po wcześniejszym ustaleniu.
Terminy
- wtorek–niedziela, 8.30–17.00 (pierwsza lekcja: 8.30, ostatnia lekcja: 15.45)
czas trwania: 65 minut
Cena
- 200 zł za grupę od 16 do 30 osób
- 150 zł za grupę do 15 osób
Grupy
integracyjne
Grupy
od 16 do 30 osób
Kontakt
Zajęcia dostosowujemy do potrzeb grup integracyjnych. W celu dostosowania zajęć prosimy
o kontakt z koordynatorem Muzeum dostępnego.
Martyna Leszczyńska
martyna.leszczynska@ossolineum.pl | 71 755 06 54
Grupy od 16 do 30 osób dzielone są na dwie mniejsze, dla których zajęcia prowadzone są równolegle, w tym samym czasie, przez dwóch edukatorów; ze względu na konieczność podziału grup obecność dwóch opiekunów jest obowiązkowa.
W razie jakichkolwiek pytań i wątpliwości prosimy o kontakt.
Dział Edukacji Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
edukacja@ossolineum.pl | tel. 71 75 50 652
Tematy lekcji
„Pan Tadeusz” i epoka romantyzmu
1. Niezwykły rękopis i hebanowa szkatuła
Rękopis „Pana Tadeusza” to prawdziwy skarb narodowy, ale i świadectwo czasów, w których ludzie pisali pięknie. W trakcie spotkania z pasjonującym światem literatury dzieci dowiedzą się, jak i czym pisano w epoce Adama Mickiewicza oraz poznają interesujące, a czasami zabawne historie zapisane na kartach poematu. Obejrzą również hebanową szkatułę, w której przez wiele lat „mieszkał” cenny manuskrypt.
Podczas zajęć uczniowie:
- poznają niezwykłą historię rękopisu „Pana Tadeusza”;
- zobaczą narzędzia pisarskie z dawnych lat;
- wykonując zadania interaktywne, przyjrzą się hebanowej szkatule;
- obejrzą ilustracje do „Pana Tadeusza” E. M. Andriollego.
podstawa programowa:
Uczeń dostrzega i rozumie wartość swego języka ojczystego, ma świadomość swojej tożsamości narodowej; poszerza zasób słownictwa czytając teksty literackie oraz inne teksty kultury; rozbudza zamiłowanie do czytania.
2. Staropolski dwór i jego tajemnice
Soplicowo, miejsce akcji „Pana Tadeusza”, to przykład wiejskiej siedziby szlacheckiej, której mieszkańcy żyli w zgodzie z naturą. Podczas zajęć uczniowie zobaczą, jak wyglądał staropolski dwór, „zwiedzą” pomieszczenia, z których się składał, i odkryją tajemnicze przedmioty, jakie skrywał w swoich murach. Dowiedzą się również, kim byli mieszkańcy dworu i czym się zajmowali, jak się ubierano i co jadano. Poznają także dawne zabawy dziecięce.
Podczas zajęć uczniowie:
- posłuchają opowieści o staropolskim dworze i poznają jego architekturę;
- rozpoznają znajdujące we dworze przedmioty codziennego użytku;
- poznają mieszkańców dawnego dworu;
- dowiedzą się, jaka była dawna moda i ulubione potrawy.
podstawa programowa:
Uczeń jest wprowadzony w świat patriotyzmu i szacunku dla tradycji; wzmacnia swoje poczucie tożsamości narodowej i przywiązania do historii; wyjaśnia znaczenie wybranych zwyczajów i tradycji polskich; rozbudza swoją ciekawość poznawczą.
3. Kiedy Polski nie było na mapie
W 1795 roku Polska zniknęła z mapy na sto dwadzieścia trzy lata, ale co to dokładnie oznacza? Czy zapadła się pod ziemię? Czy wszyscy Polacy wyjechali? W czasie zajęć uczniowie dowiedzą się, czym charakteryzowała się epoka, w której żył i tworzył Adam Mickiewicz, oraz co przyczyniło się do tego, że napisał książkę, która do dziś jest ważna dla wielu Polaków. Dzięki wykorzystaniu materiałów edukacyjnych najmłodsi uczniowie zrozumieją, czym były rozbiory Polski.
Podczas zajęć uczniowie:
- posłuchają opowieści o rozbiorach Polski i dzieciństwie Adama Mickiewicza;
- przyjrzą się mapom, na których spróbują odnaleźć współczesny kształt Polski;
- dowiedzą się, dlaczego „Pan Tadeusz” jest ważną książką dla Polaków;
- wezmą udział w ćwiczeniu mającym na celu zobrazowanie historii rozbiorów.
podstawa programowa:
Uczeń jest wprowadzony w świat patriotyzmu i szacunku dla tradycji; wzmacnia swoje poczucie tożsamości narodowej i przywiązania do historii; zyskuje umiejętność zrozumienia legend i faktów historycznych.
4. „Pięknie pisać i gładko umiał się wysławiać”
Dzieło Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz” jest jednym z najważniejszych utworów literackich w kulturze polskiej. W trakcie spotkania posłuży jako materiał do pracy nad poznawaniem języka polskiego przez uczniów klas I–III. Dzieci będą miały okazję posłuchać fragmentów „Pana Tadeusza”. Podczas lekcji dowiedzą się o szczególnej cesze utworu.
Podczas zajęć uczniowie:
- poznają pojęcia: zdanie, wyraz, sylaba, głoska;
- poznają podstawowe zasady interpunkcji;
- uczą się sylabizować, korzystając z fragmentów „Pana Tadeusza”;
- poznają historię rękopisu „Pana Tadeusza”;
- poznają postać Adama Mickiewicza.
podstawa programowa:
Uczeń w zakresie umiejętności czytania i pisania posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie. Zna alfabet, dzieli wyrazy na sylaby, potrafi oddzielić wyrazy w zdaniu, oddziela zdania w tekście i poprawnie je zapisuje, zna elementarne zasady ortografii i interpunkcji.
5. W ogródeczku Zosi
„Pan Tadeusz” to dzieło skrywające niezwykłe opisy przyrody. Ogród Zosi jest miejscem, w którym możemy odnaleźć rośliny, wśród których znajdują schronienie liczne zwierzęta. Adama Mickiewicz na kartach dzieła kreśli zachwycające opisy natury – świata harmonii. Podczas zajęć uczniowie będą mieli okazję posłuchać fragmentów „Pana Tadeusza”.
Podczas zajęć uczniowie:
- dowiedzą się, jakie rośliny zostały ukryte w „Panu Tadeuszu”;
- nauczą się, jak samodzielnie rozdrabniać różne zioła i przyprawy;
- własnoręcznie skomponują przyprawę włoską lub sól ziołową;
- poznają zapachy niektórych roślin i przypraw;
- posłuchają opisów przyrody zawartych w „Panu Tadeuszu”
podstawa programowa:
Uczniowie kończący klasę pierwszą rozpoznają rośliny i zwierzęta żyjące w takich środowiskach przyrodniczych, jak: park, las, pole uprawne, sad, ogród (działka). Mają poczucie odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze. Potrafią gromadzić informacje na temat świata przyrody, tworzyć albumy czy zielniki.
6. W pracowni kompozytora
Dziewiętnastowieczny salon był przestrzenią, w której debiutowali młodzi artyści. Pisarze i kompozytorzy, a wśród nich między innymi Adam Mickiewicz i Fryderyk Chopin, rozwijali się wokół życzliwych odbiorców. W muzeum możemy zobaczyć przykład takiego salonu romantycznego, gdzie najważniejsze jest doświadczanie sztuki. W trakcie spotkania uczniowie dowiedzą się, jaką funkcję pełniły salony oraz poznają podstawowe terminy muzyczne, nazwy instrumentów i głosów ludzkich oraz nauczą się z jakich elementów składa się partytura.
Podczas zajęć uczniowie:
- zdobędą wiedzę na temat funkcji salonów w epoce romantyzmu;
- dowiedzą się, co to jest partytura i jaka jest jej konstrukcja;
- poznają wartości rytmiczne;
- nauczą się rozróżniać i nazywać głosy ze względu na ich wysokość;
- poznają podstawowe instrumenty muzyczne;
- poznają określenia zespołów instrumentalnych ze względu na ich skład (duet, kwartet, kwintet itd.).
podstawa programowa:
Uczniowie kończący klasę pierwszą wiedzą, że muzykę można zapisać i odczytać. Świadomie i aktywnie słuchają muzyki. Kończąc klasę trzecią rozróżniają podstawowe elementy muzyki, znaki notacji muzycznej. Potrafią określić cechy muzyki i jej charakter emocjonalny. Odróżniają utwory wykonywane solo i zespołowo, na chór i orkiestrę. Orientują się w rodzajach głosów ludzkich oraz w instrumentach muzycznych.
1. Kontusze i figatele. Życie w dawnej Polsce
W czasie zajęć uczniowie poznają specyfikę życia w dawnej Polsce, obowiązujące zasady, obyczaje i tradycje (grzybobranie, polowanie). Obejrzą także stroje znajdujące się na wystawie, sprawdzą, co jadano na szlacheckim dworze, jak świętowano i spędzano czas wolny.
Podczas zajęć uczniowie:
- dowiedzą się, jak ubierali się polski szlachcic i szlachcianka;
- zapoznają się z zasadami dobrego wychowania obowiązującymi w dawnej Polsce;
- poznają najważniejsze zwyczaje związane z polowaniem, np. granie na rogu, gotowanie bigosu.
podstawa programowa:
Kształcenie postawy szacunku dla przeszłości i tradycji literackiej jako podstawy tożsamości narodowej. Uczeń wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze. Fragmenty „Pana Tadeusza” jako lektura obowiązkowa (w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego).
2. Adam Mickiewicz i jego tajemniczy rękopis
Skąd w naszym muzeum wziął się rękopis „Pana Tadeusza”? Jakie były jego dzieje? Uczniowie poznają najciekawsze elementy biografii Adama Mickiewicza i dowiedzą się, jak wyglądało i ile czasu zajęło mu napisanie „Pana Tadeusza”. Obejrzą także niezwykłą szkatułę, w której przechowywano poemat, oraz przedmioty, które wykorzystywano niegdyś podczas pisania.
Podczas zajęć uczniowie:
- poznają ciekawostki z życia Adama Mickiewicza oraz niezwykłe dzieje rękopisu „Pana Tadeusza”;
- przyjrzą się mapie Europy pod kątem podróży polskiego poety;
- dowiedzą się, jakie dawne przedmioty były wykorzystywane podczas pisania;
- zobaczą, jak wyglądały książki w czasach Adama Mickiewicza.
podstawa programowa:
Poznawanie wybranych dzieł wielkich pisarzy polskich w kontekście podstawowych informacji o epokach, w których tworzyli. Uczeń wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze. Fragmenty „Pana Tadeusza” jako lektura obowiązkowa (w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego).
3. „Na zielonym obrusie łąk” – opisy przyrody w „Panu Tadeuszu”
„Pan Tadeusz” jest skarbnicą pięknych i barwnych opisów przyrody. Ta warstwa poematu jest niezwykle estetyczna i przy tym łatwa do zrozumienia dla dzieci. Wysłuchanie fragmentu epopei będzie dla uczniów okazją do rozbudzenia wyobraźni, wzbogacenia słownictwa i poznania świata roślin z dziecięcych lat Adama Mickiewicza.
Podczas zajęć uczniowie:
- odszyfrują staropolskie nazwy roślin i zwierząt;
- wysłuchają opisów przyrody;
- przy użyciu kart pracy rozwiążą ciekawe zadania;
- wykonają samodzielnie woreczki pachnące ziołami.
podstawa programowa:
Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury. Uczeń określa, jakie wrażenia wzbudza w nim czytany tekst; objaśnia znaczenia dosłowne i niedosłowne tekstu. Fragmenty „Pana Tadeusza” jako lektura obowiązkowa (w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego).
1. „Już ukropiłem tysiąc wierszy” – jak Adam Mickiewicz pisał „Pana Tadeusza”
„Pan Tadeusz” powstał z tęsknoty za krajem dzieciństwa i wolnością polityczną Polaków. Spotkanie wokół rękopisu poematu będzie okazją do poznania okoliczności powstania polskiej epopei narodowej z wykorzystaniem dzieł sztuki i autentycznych przedmiotów z epoki, a także multimediów.
Podczas zajęć uczniowie:
- odnajdą na panoramie epoki wydarzenia z historii Polski, które opisywał Adam Mickiewicz;
- zobaczą rękopis „Pana Tadeusza” i poznają jego historię;
- dowiedzą się, jakie wydarzenia historyczne oraz szczegóły biografii poety wpłynęły na treść naszej epopei narodowej.
podstawa programowa:
Uczeń wykorzystuje w objaśnianiu utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historyczno-literacki, kulturowy, filozoficzny, społeczny. „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa.
2. Zobaczyć Soplicowo... Opowieść o Polsce szlacheckiej
Spotkanie z rzeczywistością szlacheckiego dworu ukazaną w poemacie Mickiewicza. Głównym celem zajęć jest ułatwienie współczesnym, nastoletnim czytelnikom lektury utworu, który opisuje świat sprzed ponad dwustu lat. Zachęcamy do przyjścia z własnymi egzemplarzami „Pana Tadeusza”!
Podczas zajęć uczniowie:
- usłyszą krótkie fragmenty „Pana Tadeusza”, które można zilustrować poprzez muzealne eksponaty;
- poszukają na wystawie przedmiotów z przeszłości, które spotkali w tekście poematu;
- rozwiążą ciekawe zadania, aby ożywić w swojej wyobraźni czytane fragmenty utworu.
podstawa programowa:
Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze. „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa.
Specjalne zajęcia dla uczniów przygotowujących się do egzaminu ósmoklasisty.
1. Świat „Pana Tadeusza”
Podczas zajęć młodzież usystematyzuje wiedzę o:
- okolicznościach powstania „Pana Tadeusza”;
- świecie przedstawionym oraz głównych wątkach utworu;
- szlachcie jako bohaterze zbiorowym epopei;
- elementach składających się na pełny tytuł książki.
podstawa programowa:
Uczeń wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze; wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historyczno-literacki, kulturowy, filozoficzny, społeczny; „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa.
1. Los romantyka, czyli Adam Mickiewicz i jego epoka
Romantyzm to wielka literatura, teatr, muzyka i malarstwo, ale to także ludzie, którzy w tej epoce tworzyli. Podążając przez wystawę tropem biografii Adama Mickiewicza, można przenieść się m.in. do salonu literackiego czy biblioteki, by znaleźć się w otoczeniu dzieł powstałych w czasach romantyzmu, a do pogłębienia wiedzy użyć nowoczesnych technologii.
Podczas zajęć uczniowie:
- scharakteryzują epokę romantyzmu i postawę romantyczną;
- przyjrzą się mapie Europy, określając miejsce powstania kolejnych utworów Adama Mickiewicza;
- zobaczą rękopis „Pana Tadeusza”;
- w sali Biblioteka odszukają i obejrzą wydania utworów poety, które ukazały się za jego życia.
podstawa programowa:
Rozumienie historii literatury i dziejów kultury jako procesu, a także dostrzeganie roli czynników wewnętrznych i zewnętrznych wpływających na ten proces. Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historyczno-literacki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny.
2. „Z dawnego zwyczaju”– o tradycji szlacheckiej
W trakcie zajęć uczniowie dowiedzą się, czym był sarmatyzm i jaki miał wpływ na polską kulturę. Ekspozycja i bogaty materiał audiowizualny przybliżają m.in. zagadnienia: mody, budowy dworu, polowania czy kultury stołu.
Podczas zajęć uczniowie:
- dowiedzą się, jak wyglądało życie szlachcica (czas wolny, codzienne obowiązki, sejmiki);
- poznają elementy ubioru, które tworzyły polski strój narodowy;
- dowiedzą się, na czym polegała słynna polska gościnność.
podstawa programowa:
Rozumienie historii literatury i dziejów kultury jako procesu, a także dostrzeganie roli czynników wewnętrznych i zewnętrznych wpływających na ten proces. Uczeń rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości. W interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.
Specjalne zajęcia dla uczniów przygotowujących się do matury z języka polskiego.
1. „Pan Tadeusz”. Konteksty epopei
Podczas zajęć młodzież usystematyzuje wiedzę o:
- epoce romantyzmu, z uwzględnieniem różnic pomiędzy Polską a innymi krajami Europy;
- kontekstach historycznym, literackim i biograficznym „Pana Tadeusza”
- elementach składających się na pełny tytuł epopei.
podstawa programowa:
Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historyczno-literacki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny; rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji; „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa.
2. „Pan Tadeusz”. Świat przedstawiony
Podczas zajęć młodzież usystematyzuje wiedzę o:
- najważniejszych bohaterach „Pana Tadeusza”, ze szczególnym uwzględnieniem Księdza Robaka jako bohatera romantycznego;
- szlachcie jako bohaterze zbiorowym epopei;
- zróżnicowaniu stanu szlacheckiego (porównując dworek w Soplicowie z zaściankiem Dobrzyńskich);
- indywidualizacji języka bohaterów epopei.
podstawa programowa:
Uczeń wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historyczno-literacki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny; rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów). „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa. „Pan Tadeusz” jako lektura obowiązkowa.
Najnowsza historia Polski
1. Zabawa w historię
Jan Nowak-Jeziorański był słynnym żołnierzem i politykiem zaangażowanym w pracę na rzecz niepodległej Polski. Jego życie było pełne trudnych wyzwań, przygód i nieprzewidzianych sytuacji. W czasie zajęć przydadzą się: inteligencja, refleks, spostrzegawczość i szczęście. Wszystko to, co pomogło Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu w przeprowadzeniu trzech tajnych misji kurierskich podczas II wojny światowej.
Podczas zajęć uczniowie:
- poznają wybrane fragmenty biografii Jana Nowaka-Jeziorańskiego;
- poznają wybrane zagadnienia dotyczące historii Polski w XX wieku;
- oswoją się z przestrzenią muzealną.
podstawa programowa:
Uczeń opowiada ciekawostki historyczne dotyczące regionu, kraju, wyróżniając w nich postaci fikcyjne i realne. Uczeń zna najważniejsze wydarzenia historyczne; orientuje się w tym, że są ludzie szczególnie zasłużeni dla: miejscowości, w której mieszka; Polski i świata.
2. „Spódnice i pistolety”
Zajęcia są prowadzone w oparciu o życie i działalność Aleksandry Piłsudskiej. Piłsudska jest jedną z patronek 2023 roku. Jej życie związane było z walką o niepodległość i powstanie nowoczesnego państwa polskiego. Swoją działalność konspiracyjną łączyła z walką na rzecz równouprawnienia kobiet. Podobnie jak jej współdziałaczki wychodziła z założenia, że nie ma wolnej Polski bez równych praw dla jej obywateli i obywatelek. Czym zajmowała się w konspiracji? Czy naprawdę napadła na pociąg? Jaką cenę zapłaciła za swoje zaangażowanie? Jak postrzegamy ją dzisiaj?
Podczas zajęć uczniowie:
- dowiedzą się kim była Aleksandra Piłsudska;
- poznają rolę kobiet w odzyskaniu niepodległości;
- oswoją się z przestrzenią muzealną.
podstawa programowa:
Zajęcia wprowadzają uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu i szacunku dla tradycji. Wzmacniają poczucie tożsamości indywidualnej, kulturowej i narodowej. Zajęcia wspierają ucznia w rozpoznawaniu własnych predyspozycji i określaniu drogi dalszej edukacji, a także rozbudzają ciekawość i motywują do nauki.
1. Maluchem w przeszłość. Historia mojej rodziny
Dziadkowie dzisiejszych uczniów żyli w PRL-u. Co to właściwie znaczy? Czym różniła się ich codzienność od naszej współczesnej? Jak mijały im dni? Co robili w wolnym czasie? Czy w Polsce i na świecie działo się wtedy coś ważnego? Podczas zajęć uczniowie zobaczą różnego rodzaju przedmioty dokumentujące życie w PRL-u. Poznają gry i zabawy swoich dziadków. Dowiedzą się także, z jakimi trudnościami dnia codziennego musieli się oni czasami mierzyć.
Podczas zajęć uczniowie:
- dowiedzą się, czym była PRL;
- zobaczą, jak wyglądało życie codzienne ich dziadków;
- poznają muzealną wystawę i zastanowią się, jakie przedmioty opowiadają historię ich własnej rodziny.
podstawa programowa:
Uczeń zbiera informacje na temat historii swojej rodziny, gromadzi pamiątki i opowiada o nich.
2. Stonka ziemniaczana, czyli jak powstają „fake newsy”
Jak się bronić przed dezinformacją? Jak odróżnić prawdziwe informacje od fałszywych? Jak nie stać się marionetką w czyichś rękach? W odpowiedzi na te pytania pomoże uczniom zapoznanie się z przykładami propagandy w XX w.: od tej poprawiającej morale po siejącą wrogość. „Fake newsy” nie są bowiem wymysłem współczesności – były wykorzystywane do różnych celów dużo wcześniej.
Podczas zajęć uczniowie:
- zobaczą na ekspozycji polskie ulotki konspiracyjne z okresu II wojny światowej oraz plakaty propagandowe z PRL;
- dowiedzą się, jak powstają i rozprzestrzeniają się „fake newsy”;
- nauczą się, jak sprawdzić, czy informacje są prawdziwe.
podstawa programowa:
Uczeń identyfikuje tekst jako komunikat; rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny; wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio; rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji.
3. Kim chcesz być, jak dorośniesz?
Władysław Bartoszewski, kiedy był jeszcze uczniem, napisał, że chciałby zostać geografem. Dokładnie opisał, co jego zdaniem robi geograf i czym jako geograf by się zajmował. Ostatecznie został historykiem i swój zawód wykonywał z wielką pasją. Zajęcia prezentują warsztat historyka i narzędzia jakimi się posługuje.
Podczas zajęć uczniowie:
- poznają warsztat historyka;
- nauczą się definiować pojęcia związane z warsztatem historyka;
- nauczą się krytycznie analizować informacje uzyskane z różnych źródeł i próbować wyciągnąć z nich wnioski.
podstawa programowa:
Refleksja nad historią jako nauką. Uczeń wyjaśnia na czym polega praca historyka. Wskazuje sposoby mierzenia czasu w historii i posługuje się pojęciami chronologicznymi. Rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych, odróżnia historię od dziejów legendarnych.
4. Spódnica i browning. Aleksandra Piłsudska i walka o wolność
Podobnie jak Adam Mickiewicz także Aleksandra Piłsudska, urodziła się w czasach, kiedy Polski nie było na mapie Europy. Jej życie było związane z walką o niepodległość i powstanie nowoczesnego państwa polskiego. Swoją działalność konspiracyjną łączyła z walką na rzecz równouprawnienia kobiet. Podobnie jak jej współdziałaczki wychodziła z założenia, że nie ma wolnej Polski, bez równych praw dla jej obywateli i obywatelek.
Podczas zajęć uczniowie:
- dowiedzą się kim była Aleksandra Piłsudska;
- poznają rolę kobiet w odzyskaniu niepodległości Polski po I wojnie światowej;
- poznają alternatywne formy komunikacji (nie związane z nową technologią);
- przeżyją pasjonującą przygodę w escape roomie.
podstawa programowa:
Uczeń poznaje postacie i wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla kształtowania polskiej tożsamości kulturowej. Otrzymuje informację o powstaniu nowoczesnych ruchów politycznych, poznaje spory lat 1905–1914 oraz główne przyczyny wybuchu I wojny światowej, kwestię umiędzynarodowienia sprawy polskiej, a także idei Legionów Polskich i służby kobiet.
1. Kobieta współczesna. Aleksandra Piłsudska i walka o wolność
Życie Aleksandry Piłsudskiej – towarzyszki „Oli”, było związane z walką o niepodległość i powstanie nowoczesnego państwa polskiego. Jej życiorys dowodzi, że sprawa walki o wolną Polskę nie była tylko domeną mężczyzn, ale także kobiet, które łamały stereotypy i pozostawały aktywne na wielu polach. Wartości, o jakie walczyła, są aktualne do dziś, co podkreśla fakt, że Piłsudska jest jedną z patronek 2023 roku.
Podczas zajęć uczniowie:
- dowiedzą się kim była Aleksandra Piłsudska;
- poznają rolę kobiet w odzyskaniu niepodległości Polski po I wojnie światowej;
- nauczą się konstruowania wypowiedzi oraz pracy w grupie;
- przeżyją pasjonującą przygodę w escape roomie.
podstawa programowa:
Uczeń poznaje postacie i wydarzenia o doniosłym znaczeniu dla kształtowania polskiej tożsamości kulturowej. Otrzymuje również informację o powstaniu nowoczesnych ruchów politycznych, poznaje spory lat 1905–1914 oraz główne przyczyny wybuchu I wojny światowej, kwestię umiędzynarodowienia sprawy polskiej a także idei Legionów Polskich i służby kobiet.
2. „Nie będziemy bierni”. Polskie Państwo Podziemne
Polskie Państwo Podziemne było fenomenem w skali światowej. Podczas zajęć uczniowie poznają jego tajne struktury i wielowątkową działalność, sensacyjne przygody żołnierzy i złożone kontakty z rządem emigracyjnym w Londynie. Dowiedzą się także, czym był Holokaust i jaką postawę wobec niego wykazywali Polacy. Wszystko to pokazane zostanie przez pryzmat biografii dwóch bohaterów wystawy Misja: Polska – Władysława Bartoszewskiego i Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
Podczas zajęć uczniowie:
- zobaczą unikalne dokumenty Polskiego Państwa Podziemnego, w tym dotyczące udzielania pomocy Żydom przez Polaków;
- poznają różne aspekty działalności tajnych struktur państwa polskiego podczas II wojny światowej;
- odkryją sensacyjną, wojenną biografię słynnego „Kuriera z Warszawy”;
- przeżyją pasjonującą przygodę, biorąc udział w zabawie bazującej na zasadach escape roomu.
podstawa programowa:
Uczeń charakteryzuje polityczną i militarną działalność polskiego państwa podziemnego, w tym formy oporu wobec okupantów; zna przykłady bohaterstwa Polaków ratujących Żydów z Holokaustu.
3. „Helena” i „Teofil”. Hanna Czaki i Władysław Bartoszewski w konspiracji
Hanna Czaki była harcerką, współpracowniczką Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, bliską współpracowniczką Władysława Bartoszewskiego oraz studentką tajnego nauczania. Za swoją działalność niepodległościową została aresztowana w 1944 r. wraz z rodziną i grupą przyjaciół ze studiów.
Podczas zajęć uczniowie:
- dowiedzą się jakie były główne kierunki polityki represji na terenie okupowanej Polski;
- poznają przykłady biografii Polaków zaangażowanych w odzyskanie niepodległości i ratujących Żydów;
- nabędą umiejętności pracy w grupie i twórczego pisania;
- przeżyją pasjonującą przygodę w escape roomie.
podstawa programowa:
Uczeń charakteryzuje politykę Niemiec na terenach okupowanej Europy; przedstawia zagładę Żydów i eksterminację innych narodów. Zna przykłady bohaterstwa Polaków ratujących Żydów z Holokaustu.
1. „Kurier z Warszawy”. O żołnierzach Armii Krajowej
Jak naprawdę działało Polskie Państwo Podziemne? W jaki sposób odbywała się współpraca pomiędzy władzami w Warszawie a rządem emigracyjnym w Londynie? W zrozumieniu tych skomplikowanych zależności pomoże uczniom historia Jana Nowaka-Jeziorańskiego, słynnego „Kuriera z Warszawy”, który najpierw uczestniczył w akcji dywersyjnej o kryptonimie „N”, a potem jako kurier odpowiadał za łączność pomiędzy dowódcą AK a Londynem.
Podczas zajęć uczniowie:
- utrwalą wiedzę o strukturze Polskiego Państwa Podziemnego;
- poznają sensacyjne wątki wojennej biografii kuriera Jana Nowaka-Jeziorańskiego;
- zobaczą oryginalne dokumenty polskiego podziemia;
- przeżyją pasjonującą przygodę, biorąc udział w zabawie bazującej na zasadach escape roomu.
podstawa programowa:
Uczeń charakteryzuje organizację i cele Polskiego Państwa Podziemnego; charakteryzuje polityczną i militarną działalność Armii Krajowej; wskazuje różne formy oporu wobec okupantów.
2. „Kto ratuje jedno życie – ratuje cały świat”
Czy przez pryzmat małej karteczki pochodzącej z 1944 roku z kwotą, datą i podpisem, można zrozumieć Holokaust? Jakie postawy wobec zagłady można było przyjąć w sytuacji wojennego terroru? Podczas zajęć uczniowie zapoznają się ze znaczeniem terminu Holokaust, poznają historię powstania oraz działalność Żegoty, czyli Rady Pomocy Żydom, a także zastanowią się nad skutkami zagłady dla współczesnego świata.
Podczas zajęć uczniowie:
- zobaczą cudem ocalałe dokumenty z okresu II wojny światowej, m.in. Archiwum Felicji;
- poznają różne postawy Polaków wobec zagłady oraz formy pomocy Żydom (m.in. działalność Żegoty);
- zobaczą medal i dyplom Sprawiedliwego wśród Narodów Świata;
- przeżyją pasjonującą przygodę, biorąc udział w zabawie bazującej na zasadach escape roomu.
podstawa programowa:
Uczeń przedstawia ideologiczne podstawy eksterminacji Żydów; charakteryzuje etapy eksterminacji Żydów; charakteryzuje postawy społeczeństwa polskiego i społeczności międzynarodowej wobec Holokaustu, z uwzględnieniem „Sprawiedliwych”.
3. Smutni panowie w prochowcach, czyli jak komunistyczna władza kontrolowała społeczeństwo
Przez cały okres PRL społeczeństwo polskie było ściśle kontrolowane. Dlaczego komuniści inwigilowali swoich przeciwników? Jak służby bezpieczeństwa pozyskiwały agentów? Uczniowie dowiedzą się także, w jaki sposób cenzurowano media w Polsce i dlaczego działalność Radia Wolna Europa było tak ważna. Poznają również kulisy jednej z największych operacji służb bezpieczeństwa w PRL.
Podczas zajęć uczniowie:
- poznają metody inwigilacji społeczeństwa;
- zrozumieją mechanizmy działania służby bezpieczeństwa w PRL;
- zobaczą rekonstrukcję balonów, którymi wysyłano do Polski antykomunistyczne ulotki.
podstawa programowa:
Uczeń opisuje represje polskiego aparatu bezpieczeństwa; omawia i ocenia skutki terroru stalinowskiego w Polsce; charakteryzuje system władzy w latach 60. i 70. w PRL.
4. „Żeby Polska była Polską”. O obywatelskim nieposłuszeństwie w PRL
Kim był „dobry obywatel” dla władz PRL? Jak postrzeganie cnót obywatelskich zmieniło się od tamtego czasu? Mieszkańcy PRL wiele razy nie zgadzali się ze sposobem rządzenia państwem proponowanym przez władze. Przez Polskę przetaczały się strajki, które doprowadziły do powstania zorganizowanej opozycji w kraju. Tak narodził się Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Wpływ „Solidarności” na upadek komunizmu w Polsce stanie się punktem wyjścia do dyskusji o znaczeniu aktywności społecznej w życiu publicznym również współcześnie.
Podczas zajęć uczniowie:
- poznają genezę powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” oraz historię jego działalności;
- zobaczą druki ulotne, plakaty oraz przypinki wydawane przez „Solidarność”;
- wezmą udział w dyskusji o tym, czym jest społeczeństwo obywatelskie.
podstawa programowa:
uczeń charakteryzuje i ocenia działalność opozycji politycznej w latach 1976-1980; charakteryzuje ruch społeczny „Solidarność” i ocenia jego wpływ na przemiany społeczno-polityczne w Polsce i w Europie.
Lekcje o Tadeuszu Różewiczu
1. Tadeusza Różewicza rozmowa ze światem
Lekcja będzie spotkaniem z Tadeuszem Różewiczem, jego biografią, dziełami i fascynacjami. Uczniowie poznają wiersze i dramaty sławnego twórcy, poprzez które „rozmawiał ze światem”, dowiedzą się o wojennej traumie, odciskającej piętno na jego utworach. Odkryją filmowy świat braci Różewiczów. Eksponowane na wystawie wątki artystyczne ukażą uczestnikom zajęć pasję poety do malarstwa i sztuk plastycznych. Natomiast wybór tłumaczeń jego utworów – sławę.
Podczas zajęć uczniowie:
- zapoznają się z biografią Tadeusza Różewicza;
- zobaczą rękopisy utworów poety, m.in. wiersza Przyszli żeby zobaczyć poetę i dramatu „Kartoteka”;
- obejrzą plakaty sztuk Różewicza i fotografie z inscenizacji jego dramatów;
- przyjrzą się obrazom artystów-przyjaciół poety, m.in. Kazimierza Mikulskiego i Jerzego Tchórzewskiego;
- dowiedzą się o popularności Różewicza.
podstawa programowa:
Uczeń zostaje wprowadzony w świat literatury współczesnej, wchodzącej w skład polskiego, europejskiego i światowego dziedzictwa, poznaje wybitne utwory literackie oraz inne teksty kultury, rozumie znaczenie ich odbioru w różnych kontekstach, rozpoznaje w nich odniesienia egzystencjalne i historyczne.
2. Tadeusz Różewicz i jego wrocławskie spacery
Lekcja zaprasza do odkrywania ulubionych przez Tadeusza Różewicza tras spacerowych we Wrocławiu, w którym mieszkał od 1968 roku. Na mapie miejsc szczególnie chętnie przez poetę odwiedzanych znalazły się parki i ogrody, Ostrów Tumski, Rynek i teatry. Uczniowie poznają wrocławskie inscenizacje najbardziej znanych sztuk Różewicza, dowiedzą się również o artystycznych pracach wykonanych wspólnie ze sławnym grafikiem.
Podczas zajęć uczniowie:
- zapoznają się z biografią Tadeusza Różewicza;
- odkryją szczególnie ważne dla poety miejsca w stolicy Dolnego Śląska, oraz ich historię;
- obejrzą teatralia – fotosy i plakaty – dotyczące wrocławskich inscenizacji sztuk dramaturga;
- zobaczą prace Eugeniusza Geta Stankiewicza inspirowane rysunkami Różewicza.
podstawa programowa:
Uczeń odkrywa ludzi szczególnie zasłużonych dla swojej okolicy, rozwija zainteresowania kulturą w środowisku lokalnym, poznaje pracownię artystyczną sławnego twórcy, zaznajamia się z utworami literatury współczesnej, wchodzącymi w skład polskiego, europejskiego i światowego dziedzictwa.
1. Tadeusza Różewicza rozmowa ze światem
Lekcja będzie spotkaniem z Tadeuszem Różewiczem, jego biografią, dziełami i fascynacjami. Uczniowie poznają wiersze i dramaty sławnego twórcy, poprzez które „rozmawiał ze światem”, dowiedzą się o wojennej traumie, odciskającej piętno na jego utworach. Odkryją filmowy świat braci Różewiczów. Eksponowane na wystawie wątki artystyczne ukażą uczestnikom zajęć pasję poety do malarstwa i sztuk plastycznych. Natomiast wybór tłumaczeń jego utworów – sławę.
Podczas zajęć uczniowie:
- zapoznają się z biografią Tadeusza Różewicza;
- zobaczą rękopisy utworów poety, m.in. wiersza Przyszli żeby zobaczyć poetę i dramatu „Kartoteka”;
- obejrzą plakaty sztuk Różewicza i fotografie z inscenizacji jego dramatów;
- przyjrzą się obrazom artystów-przyjaciół poety, m.in. Kazimierza Mikulskiego i Jerzego Tchórzewskiego;
- dowiedzą się o popularności Różewicza.
podstawa programowa:
Uczeń zostaje wprowadzony w świat literatury współczesnej, wchodzącej w skład polskiego, europejskiego i światowego dziedzictwa, poznaje wybitne utwory literackie oraz inne teksty kultury, rozumie znaczenie ich odbioru w różnych kontekstach, rozpoznaje w nich odniesienia egzystencjalne i historyczne.
2. Tadeusz Różewicz i jego wrocławskie spacery
Lekcja zaprasza do odkrywania ulubionych przez Tadeusza Różewicza tras spacerowych we Wrocławiu, w którym mieszkał od 1968 roku. Na mapie miejsc szczególnie chętnie przez poetę odwiedzanych znalazły się parki i ogrody, Ostrów Tumski, Rynek i teatry. Uczniowie poznają wrocławskie inscenizacje najbardziej znanych sztuk Różewicza, dowiedzą się również o artystycznych pracach wykonanych wspólnie ze sławnym grafikiem.
Podczas zajęć uczniowie:
- zapoznają się z biografią Tadeusza Różewicza;
- odkryją szczególnie ważne dla poety miejsca w stolicy Dolnego Śląska, oraz ich historię;
- obejrzą teatralia – fotosy i plakaty – dotyczące wrocławskich inscenizacji sztuk dramaturga;
- zobaczą prace Eugeniusza Geta Stankiewicza inspirowane rysunkami Różewicza.
podstawa programowa:
Uczeń odkrywa ludzi szczególnie zasłużonych dla swojej okolicy, rozwija zainteresowania kulturą w środowisku lokalnym, poznaje pracownię artystyczną sławnego twórcy, zaznajamia się z utworami literatury współczesnej, wchodzącymi w skład polskiego, europejskiego i światowego dziedzictwa.
*Określone w publikacji cele pochodzą z podstawy programowej wydanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Dział Edukacji Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
Magdalena Musiał – kierownik Działu Edukacji, historyk sztuki i edukatorka muzealna. Autorka sześciu przewodników dla dzieci po muzealnych wystawach. Z Muzeum Pana Tadeusza związana od początku jego powstania.
tel. 71 75 50 660
magdalena.musial@ossolineum.pl
Agnieszka Hajduk-Undro – historyk sztuki i edukatorka muzealna. Zajmuje się koordynacją i prowadzeniem warsztatów artystycznych, cykli zajęciowych dla rodzin z dziećmi oraz lekcji muzealnych, również w formie online. Współtworzyła i współprowadziła takie zajęcia jak „Na tropie soplicowskiej przyrody”, czy „Wakacyjne Muzeum Pod Złotym Słońcem”. Koordynatorka „Rodzinnych Poranków Muzycznych”. Obecnie prowadzi autorski cykl warsztatów „Zagadki tajemniczej szkatuły”
tel. 71 75 50 652
agnieszka.hajduk@ossolineum.pl
Kinga Łaska – artysta plastyk i edukatorka muzealna. Odpowiada za zajęcia inspirujące do twórczego działania, w tym „Sobotnie warsztaty rodzinne” przybliżające tajniki różnych technik artystycznych oraz warsztaty fotograficzne dla dorosłych. To z jej inicjatywy w ofercie pojawiły się artystyczne warsztaty dla szkół i przedszkoli. Zajmuje się również Muzeum dostępnym.
Aldona Mikucka – historyk sztuki, plastyk, edukatorka muzealna i przewodniczka miejska. Od 2011 roku zajmuje się popularyzacją zbiorów Ossolineum m.in. poprzez przygotowywanie scenariuszy lekcji muzealnych, autorskich wykładów popularyzatorskich i warsztatów rodzinnych, a także filmów edukacyjnych. Autorka współczesnego opracowania zabytkowej gry planszowej „Piast” z 1904 roku ze zbiorów Ossolineum, kuratorka wystawy czasowej „Nasz malarz Orłowski. Rysunki Aleksandra Orłowskiego ze zbiorów Ossolineum” (2019) oraz „Romantyczna włóczęga po Sudetach – prace Bogusza Zygmunta Stęczyńskiego w zbiorach Ossolineum” (2022). Prowadzi autorski cykl warsztatów „Rodzinna Pracownia Ilustracji”, odpowiada za lekcje muzealne związane z epoką romantyzmu oraz lekturą „Pana Tadeusza”.
tel. 71 75 50 657
aldona.mikucka@ossolineum.pl
dr Joanna Hytrek-Hryciuk – historyk, śląskoznawca, autorka licznych publikacji na temat historii regionu i historii Polski w XX wieku. Laureatka nagrody Fundacji im. Tomasza Strzembosza. W 2020 roku wyróżniona tytułem 30. Kreatywnych Wrocławia. Odpowiada za lekcje muzealne związane z historią najnowszą.
tel. 71 75 50 653
joanna.hytrek@ossolineum.pl
Martyna Leszczyńska – bałkanistka, muzykolog, w latach 2019–2021 związana z Muzeum Etnograficznym w Zielonej Górze-Ochli jako asystent w Dziale Oświatowym, edukatorka oraz przewodnik muzealny. W Muzeum Pana Tadeusza odpowiada za lekcje muzealne związane z epoką romantyzmu oraz lekturą „Pana Tadeusza” dedykowane grupom przedszkolnym i uczniom klas I–III. Zajmuje się również działaniami na rzecz dostępności w muzeum.
tel. 71 75 50 654
martyna.leszczynska@ossolineum.pl