Bohaterkami ósmego odcinka podcastu W księgarni są siostry Clotilde i Cristina Garosci, tłumaczki literatury polskiej na włoski. Opowiadamy również o przekładach Pana Tadeusza na ten właśnie język.

Pierwszy raz Pan Tadeusz po włosku ukazał się w Mediolanie w 1871 roku jako dodatek do czasopisma „Il Pungolo”. Został jednak on przełożony z francuskiej wersji. Autor tłumaczenia do dzisiaj pozostaje anonimowy, chociaż często wymienia się poetę Arrigo Boito. Ów pierwszy przekład włoski nosił tytuł Taddeo Soplitza o L’ultimo processo in Lithuania.

Autorką drugiego przekładu na język włoski jest wybitna znawczyni literatury polskiej Clotilde Garosci. Pan Taddeo Sopliza di Adamo Mickiewicz, ukazał się w 1924 roku, w Lanciano, w Wydawnictwie Carabba. W 1955 roku siostra tłumaczki Cristina Agosti Garosci opublikowała w turyńskim wydawnictwie Einaudi swój przekład z zmienionym tytułem: Pan Tadeusz, opatrując wydanie nowym wstępem i przypisami, a także umieszczając Epilog, którego Clotilde nie znała. 

O siostrach pisze obszernie Sylwia Skuza w artykule Cristina Agosti-Garosci i Clotilde Garosci – zapomniane tłumaczki największych dzieł literatury polskiej na język włoski.

Clotilde i Cristina Garosci weszły do historii włoskiej polonistyki dzięki przede wszystkim tłumaczeniom największych dzieł polskiej literatury XIX i XX wieku. Przekładały różne gatunki: powieści, poezję, sztuki teatralne, głównie romantyczne i pozytywistyczne. Tłumaczyły dużo i dobrze, były bardzo cenione zarówno we Włoszech, jak i w Polsce.  Obie były absolwentkami romanistyki na Uniwersytecie w Turynie, polskiego nauczyły się same, korzystając z nielicznych książek do nauki tego języka. Dokonany przez siostry wybór literatury do przekładu nie był przypadkowy. Motywowały ich romantyczne idee; były też zafascynowane towianizmem. Dorobek obu sióstr jest ogromny, były to m.in. Irydion Zygmunta Krasińskiego, Wszystko i nic. Wybór nowel i Popioły Stefana Żeromskiego, Kordian i Mazepa Juliusza Słowackiego, wiersze Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Leopolda Staffa i Jana Kasprowicza.

Obydwa tłumaczenia Pana Tadeusza – i to anonimowe, i to autorstwa Garosci, zostały napisane prozą, z tą różnicą, że Garosci stworzyła przekład bardzo wierny, o stylu lekkim i swobodnym. 

Przekład anonimowego tłumacza powiela pomyłki z tłumaczenia francuskiego Ostrowskiego przez co wprowadza czytelnika w błąd.

Drugiego „oficjalnego” przekładu Pana Tadeusza dokonał polonista Silvano De Fanti w 2018 roku. Opublikowało je wydawnictwo Marsilio. Autor przyznał, że nad tłumaczeniem pracował od lat 80. Książkę opatrzył obszernym wstępem prezentującym historię Polski i jej związki z Litwą oraz biografię Mickiewicza, w tym pobyt we Włoszech, gdzie uznawany był za geniusza i porównywany do drugiego Homera czy Dantego. Zwrócił uwagę na dwa wymiary Pana Tadeusza jako epopei narodowej i opowieści o wymiarze egzystencjalnym. Jest to przekład wierszem, bardzo staranny – tak naprawdę pierwszy naprawdę godny epopei.

Silvano De Fanti to wieloletni wykładowca literatury polskiej na uniwersytecie w Udine, popularyzator polskiej prozy i poezji we Włoszech. De Fanti tłumaczył i analizował twórczość Cypriana Kamila Norwida, Wisławy Szymborskiej, Olgi Tokarczuk, Tadeusza Różewicza, Sławomira Mrożka, Ryszarda Kapuścińskiego, Rafała Wojaczka i Józefa Wittlina.