Susan Sontag – nie tylko o fotografii
W dziewięćdziesiątym szóstym odcinku literackiego podcastu „W księgarni” prezentujemy sylwetkę i twórczość Susan Sonag, amerykańskiej intelektualistki XX wieku i staramy się wyjaśnić, na czym polegał jej fenomen – na twórczości czy bardziej na biografii? Sontag urodziła się 16 stycznia 1933 roku w Nowym Jorku jako Susan Lee Rosenblatt. Zmarła 28 grudnia 2004 roku w tym samym mieście. Była krytyczką literacką, teatralną i filmową.
W ofercie muzealnej księgarni znajdują się dwie pozycje Sontag: „O fotografii”, wydane oryginalnie w 1977 roku, czyli eseje, które ukazywały się na łamach „New York Review of Books” od 1973 roku do 1977. Drugą propozycją jest „Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory”. „Choroba” wydana została pierwotnie w 1978 roku, a „AIDS” dziesięć lat później. Obie opublikował w Polsce Karakter w przekładach Sławomira Magali i Jarosława Andersa.
W „O fotografii” Sontag zastanawia się, jakie kulturowe znaczenia mają obrazy w czasie, kiedy jesteśmy nimi zalewani – a mówimy przecież o latach 70. XX wieku, co przy zalewie obrazów z lat 20. XXI wieku wydaje się już tylko normalnością. Książka nie jest oczywiście poradnikiem, jak robić zdjęcia, bardziej antropologiczną refleksją nad fotografią. Autorka przekonuje, że fotografie nie są realnym zapisem naszego świata, a tak naprawdę jego interpretacją. W esejach Sontag pada także teza, że akt fotografii to „akt nieinterwencji”, gdzie osoba robiąca zdjęcie może zadecydować o wyłączeniu się z sytuacji, utrwalając ją poprzez fotografię. Fotografia też może zobojętniać nas na sytuację, na którą patrzymy.
W książce „Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory” Sontag pochyla się z kolei między innymi nad podobieństwami między obrazami cierpiących na gruźlicę (chorobę XIX wieku), a chorych na raka (chorobę XX wieku). Według autorki gruźlica jest chorobą, którą szczególnie w epoce romantyzmu uwznioślano, uważano za szlachetną. Rak z kolei był oznaką słabości psychicznej. Po dziesięciu latach od wydania Sontag dopisała jeszcze część poświęconą AIDS, o podejściu do tej choroby i o stygmatyzacji zarażonych oraz braku systemowej opieki.