„Dziesięć przykazań
Marka Edelmana”
– spotkanie z okazji 80. rocznicy
Powstania w Getcie Warszawskim
- 25 kwietnia 2023 (wtorek), godz. 16.00
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, obowiązują zapisy
Zapraszamy na wykład Witolda Beresia „Dziesięć przykazań Marka Edelmana” oraz pokaz filmu „Dowódca Edelman” w reżyserii Artura Więcka „Barona”, według scenariusza Witolda Beresia i Krzysztofa Burnetki (2009).
O spotkaniu
Marek Edelman był polskim politykiem, działaczem społecznym, lekarzem oraz jednym z przywódców powstania w getcie warszawskim, ale przede wszystkim był człowiekiem z nieprzemijającymi wartościami. Tak bogaty życiorys sprawił, że po śmierci powstały o nim trzy biografie. Jedną z nich jest film dokumentalny w reżyserii Artura Więcka zatytułowany „Dowódca Edelman”, który obrazuje unikalny zapis tygodniowych opowieści, sporów, a nawet kłótni opartych o strukturę Dziesięciu Przykazań. Życiorys Edelmana przybliżyli także w swojej publikacji „Marek Edelman. Życie. Po prostu” Witold Bereś oraz Krzysztof Burnetko. Po odejściu Edelmana w 2009 opublikowano książkę „Marek Edelman: Bóg Śpi”. Na potrzeby tego tytułu wypowiedzieli się m.in. Szewach Weiss, Wisława Szymborska czy Krystyna Zachwatowicz-Wajdowa. Wśród nich również Leopold Unger, dziennikarz, publicysta, eseista ze Lwowa, jeden z najwybitniejszych ówczesnych komentatorów politycznych („Le Soir”, paryska „Kultura”, „International Herald Tribune”), który skonstruował „Dekalog Edelmana”. Zaczynał się on słowami:
„W kondukcie pogrzebowym wszyscy idą razem, ale każdy niesie swoją żałobę. Wszyscy mamy wspólny Dekalog, ale każdy ma swój. Edelman także. Może taki... 1. Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną. Twoja boskość jest ucieleśniona w Karcie Praw Człowieka, w przekonaniu o wolności, wartości, godności i autonomii każdej jednostki...”.
Autorzy książki postanowili odpowiedzieć na propozycję Ungera dotyczącą dziesięciu najważniejszych rad Edelmana pytaniem „Co jest najważniejsze w życiu?”. Odpowiedź brzmi: „W zasadzie najważniejsze jest samo życie. A jak już jest życie, to najważniejsza jest wolność. A potem oddaje się życie za wolność. I już nie wiadomo, co jest najważniejsze”. O tym wszystkim oraz o innych aspektach spotkania z Edelmanem opowie współautor książki i filmu Witold Bereś.
Marek Edelman
fot. Piotr Uss Wąsowicz/Bereś Media
gość: Witold Bereś
Dziennikarz, pisarz, producent filmowy. Od pierwszych dni stanu wojennego organizował podziemną, opozycyjną wobec PRL prasę i do największych sukcesów tamtego czasu zalicza prowadzenie aż do grudnia 1989 dwutygodnika studentów i młodej inteligencji „Promieniści”.
W wolnej Polsce pracował głównie w Tygodniku Powszechnym, Radiu RMF FM i Radiu Wolna Europa, jako jeden z dyrektorów TVP Programu 1, w Gazecie Wyborczej. Jest redaktorem naczelnym miesięcznika społeczno-kulturalnego „Kraków i Świat”.
Jest autorem bądź współautorem ponad czterdziestu książek, z czego najbardziej ceni te opowiadające o walce polskich Żydów z faszyzmem; wśród jego ostatnich książek są m.in. opowieść o Jerzym Pilchu („Pilchu. Na rogu Wiślnej i Hożej”) oraz eseje „Statek głupców” i „Wyspa, ślady na piasku”.
Jest także producentem filmowym i telewizyjnym. Wiosną trafi do kin jego piąty pełnometrażowy tytuł filmowy „Prawdziwe życie aniołów”, opowiadający o miłości i chorobie aktora Krzysztofa Globisza.
Wielokrotnie nagradzany w świecie polityki, filmu i prasy – ostatnio otrzymał Nagrodę Miasta Krakowa w dziedzinie kultura i sztuka (2021) oraz „Złotą Gruszkę”, nagrodę dziennikarską Stowarzyszenia Dziennikarzy w Krakowie (2022).
Do największych sukcesów autora można zaliczyć książki poświęcone Markowi Edelmanowi: „Marek Edelman. Życie. Po prostu”, „Marek Edelman: Bóg śpi”, „Marek Edelman. Życie. Do końca”, wydawane również po niemiecku, rosyjsku i hebrajsku.
W 2009 wspólnie m.in. z Arturem Więckiem i Krzysztofem Burnetką założył Fundację „Świat ma Sens”, promującą pozytywne myślenie oraz dorobek Polski i Polaków. Do jej głównych osiągnięć należy portal „Polska ma Sens”, filmy dokumentalne „Bartoszewski. Droga” i książki pod tym samym tytułem, film „Z marmuru, żelaza i nadziei…”, płyta Magdy Brudzińskiej „Colorovanka” (wspólnie z Polskim Radiem) oraz książki: „Obywatel KK. Krzysztofa Kozłowskiego zamyślenia nad Polską”, „Krąg Turowicza. Tygodnik, czasy, ludzie: 1945–99” i „Andrzej Wajda. Podejrzany”.
Prowadząca
dr Małgorzata Preisner–Stokłosa
Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, współautorka wystawy stałej Misja: Polska poświęconej biografiom Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego w Muzeum Pana Tadeusza, kustosz w Gabinetach Świadków Historii ZNiO. Kuratorka i autorka licznych wystaw związanych z kolekcją Władysława i Zofii Bartoszewskich. Współprowadząca i koordynująca cykle „Misja Polska: Misja Wrocław”, „Środy nad książką”, „Popiół i Diament. Spotkania autorskie”, które organizowane są w Muzeum od 2016 roku.
