Misja: Polska. Misja: Wrocław
Spotkania o powojennych dziejach miasta
sezon 2018/2019
- na wszystkie spotkania wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona,wejściówki do odebrania w kasach muzeum
Cykl wykładów i spotkań, w ramach których poruszamy tematykę powojennych dziejów Wrocławia i Dolnego Śląska – regionu jak w soczewce skupiającego dramatyczne wydarzenia czasów współczesnych. Okres od 1945 roku to czas przemiany miasta z niemieckiego Breslau w polski Wrocław, niemieckiego Niederschlesien w polski Dolny Śląsk. To czas niemal całkowitej wymiany ludności, odbudowy z ruin, powstania nowej administracji, tworzenia zrębów życia naukowego i kulturalnego, ale też walki z panującym ustrojem. W czasie naszych spotkań rozmawiamy o dziejach miasta i regionu, a także o poszukiwaniach tożsamości przez mieszkańców, którym przyszło żyć w zupełnie obcym zakątku Europy.
5 maja 2018, godz. 16.00
Sto wielkich dni Wrocławia. Wystawa Ziem Odzyskanych i Kongres Intelektualistów w 1948 roku
Wystawa Ziem Odzyskanych (WZO) w 1948 roku była kulminacyjnym momentem peerelowskiej propagandy mówiącej o powrocie w 1945 r. po wielu wiekach do Macierzy – przejętych przez Polskę terenów na wschód od Odry i Nysy. O organizacji ekspozycji podkreślającej odwieczny związek Ziem Odzyskanych z Polską oraz ich znaczenie dla odbudowującego się kraju zadecydowały władze PRL. Ekspozycja miała ponadto eksponować rolę komunistów i ZSRR w procesie zaludnienia oraz rozwoju tych terenów. Otwartą 21 VII 1948 r. WZO zwiedziło ponad 1,5 mln osób. W czasie 100 dni jej trwania Wrocław stał się nieformalną stolicą Polski. W czasie WZO odbył się także Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju z udziałem kilkuset twórców i uczonych z Europy i świata. Propagandowym celem Kongresu było oskarżenie państw zachodnich, przede wszystkim USA i Wielkiej Brytanii, o chęć wywołania kolejnej wojny, co doprowadziło do konfliktu między delegacją sowiecką a intelektualistami zachodnimi.
Gość:
Prof. dr hab. Jakub Tyszkiewicz – pracownik Instytut Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Kurator ZNiO. Zajmuje się dziejami relacji polsko-amerykańskich w XX w., najnowszą historią Śląska i Wrocławia po 1945 r. Jest autorem wielu książek na temat Wrocławia, m.in. Sto wielkich dni Wrocławia. Wystawa Ziem Odzyskanych we Wrocławiu a propaganda polityczna Ziem Zachodnich i Północnych w latach 1945-1948 oraz Od upadku Festung Breslau do stalinowskiego Wrocławia. Kalendarium 1945-1950. Ostatnio opublikował m.in. Rozbijanie monolitu. Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski w latach 1945-1988 (główna nagroda w Konkursie im. Oskara Haleckiego na Najlepszą Książkę Historyczną Roku w 2016 r.)
3 marca 2018, godz. 16.00
Marzec 1968 we Wrocławiu
O wydarzeniach marca 1968 we Wrocławiu opowie profesor Włodzimierz Suleja, badacz, historyk i jednocześnie uczestnik tamtych burzliwych dni. Po zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie „Dziadów” Adama Mickiewicza, spacyfikowaniu przez milicję protestu studentów Uniwersytetu Warszawskiego oraz aresztowaniu m.in. Adama Michnika i Henryka Szlajfera we wszystkich ośrodkach akademickich kraju rozpoczęły się protesty.
Strajki wybuchły także we Wrocławiu, na akademikach zawisły odręcznie malowane hasła, podczas manifestacji studenci domagali się zwolnienia aresztowanych i ograniczenia cenzury. Wrocławski „marzec” trwał do maja, najdłużej w całym kraju. Wielu studentów zapłaciło za udział w nim usunięciem ze studiów.
Gość:
Prof. Włodzimierz Suleja – historyk specjalizujący się w dziejach polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku. Badacz biografii politycznych oraz historii Wrocławia i ruchów opozycji politycznej po II wojnie światowej, historyk „Solidarności”. Profesor zwyczajny związany z Uniwersytetem Wrocławskim, na którym pracował do 2005 roku; odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Autor ponad 200 publikacji i książek, m.in. Historia Wrocławia, t. 3, W Polsce Ludowej, PRL i III Rzeczypospolitej, Dolnośląski Marzec ’68. Anatomia protestu, a także o historii Polskiej Partii Socjalistycznej i biografii Józefa Piłsudskiego.
4 listopada 2017, godz. 16.00
Ziemia obiecana? Żydowskie osadnictwo na Dolnym Śląsku w latach 1945–1968
Dolny Śląsk po II wojnie światowej był największym skupiskiem Żydów, którzy w czasie okupacji znaleźli się w niemieckich obozach pracy i ocaleli. To oni byli inicjatorami utworzenia żydowskich osiedli na przyłączonych do Polski ziemiach zachodnich. Idea spotkała się z poparciem polskich władz i na Dolny Śląsk zaczęto kierować Żydów przyjeżdżających do Polski w ramach tzw. repatriacji z terenów Związku Radzieckiego. W kwietniu 1946 roku w ponad 40 miastach i miasteczkach Dolnego Śląska żyło już ponad 90000 Żydów. Powstawały żydowskie przedsiębiorstwa, szkoły, instytucje kulturalne, działały partie polityczne. Zrodził się nawet projekt stworzenia na Dolnym Śląsku autonomii żydowskiej.
Pierwsze załamanie osadnictwa żydowskiego nastąpiło po pogromie kieleckim w czerwcu 1946 roku. Rozpoczęła się emigracja. Jednak zimą 1947 roku osiedla żydowskie znów zaczęły się rozwijać, a na Dolny Śląsk przybywali Żydzi z terenów centralnej Polski. Tworzono nowe ośrodki kultury, szkoły, placówki zdrowia, działał teatr, zaś na Wystawie Ziem Odzyskanych w 1948 roku Żydzi mieli odrębny pawilon, w którym prezentowali swój dorobek. Szybki rozwój osadnictwa żydowskiego przerwało utworzenie Państwa Izrael i decyzja kilkudziesięciu tysięcy osób o wyjeździe z Polski. Kolejne fale emigracji miały miejsce w latach 1956 i 1968. Teatr żydowski przeniósł się do Warszawy, zamknięto żydowskie szkoły. Odrodzenie życia żydowskiego nastąpiło dopiero w latach 90. XX wieku.
Gość:
prof. dr hab. Bożena Szaynok – historyk, specjalizująca się w historii najnowszej, historii stosunków polsko-izraelskich, a także historii Żydów w Polsce po 1945 roku, historii Polski oraz powszechnej XX wieku. Związana z Uniwersytetem Wrocławskim. W czasie swojej pracy naukowej prowadziła gościnnie wykłady na takich uczelniach jak m.in.: Holocaust Memorial Museum, Yale University, Columbia University, Central Connecticut State University, Hebrew University. W 2016 roku Prezydent RP odznaczył ją Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi w badaniu i upamiętnianiu prawdy na temat tragicznych wydarzeń w Kielcach z 4 lipca 1946 roku. Do jej najważniejszych publikacji należą: Pogrom Żydów w Kielcach. 4 VII 1946 r., Osadnictwo żydowskie na Dolnym Śląsku 1945–1950, Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944–1968.
