Zorganizowana we wrześniu 2018 roku przez Muzeum Pana Tadeusza trzydniowa konferencja dała środowiskom edukatorów muzealnych z Polski, Czech, Słowacji i Węgier możliwość wymiany doświadczeń i dobrych praktyk w pracy z dzieckiem w wieku do 3 lat oraz jego rodzicem. Uczestnicy konferencji słuchali prezentacji, brali udział w warsztatach, dyskutowali i dzielili się doświadczeniami.

Dziecko, które nie ma skończonych 3 lat, jest w instytucji kultury gościem nieoczywistym. Muzea i galerie sztuki dostrzegają co prawda oczekiwania rodziców i chcą być odpowiednio przygotowane na przyjęcie najmłodszych zwiedzających, nadal do pokonania pozostaje jednak jeszcze szereg barier psychologicznych i infrastrukturalnych, aby dobrze tak postawione zadanie zrealizować. Przez trzy dni obrad uczestnicy wrocławskiej konferencji zastanawiali się nad tym, w jaki sposób przystosować przestrzeń muzealną i ofertę muzeum do potrzeb małego dziecka. Analizowano ten problem z perspektywy rozwoju dziecka, uwzględniając też kwestie marketingowe, wymagania rodziców oraz obawy muzealników.

Postrzeganie przez małe dziecko miejsc, w których prezentowana jest sztuka, oraz możliwości rozwojowe z takiego spotkania wynikające były tematami prezentacji ekspertów – przede wszystkim pedagogów i psychologów. Jednocześnie edukatorzy muzealni zaprezentowali katalog zajęć, które odbywają się w muzeach dla najmłodszych dzieci i stymulują rozwój niemowląt. Wśród dobrych przykładów omówiono choćby zajęcia ogólnorozwojowe w Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, zajęcia ruchowe w Muzeum Narodowym we Wrocławiu oraz zajęcia sensoryczne w Bramie Poznania. Dobitnie wybrzmiał też głos przedstawicieli muzeów, które z założenia nie zakładają obecności najmłodszych widzów.

Podczas konferencji poruszono również kwestie związane z promocją poszczególnych instytucji oraz zastanawiano się, jak najefektywniej zachęcić do odwiedzania muzeum lub galerii sztuki rodzica z dzieckiem. Ciekawa okazała się choćby dyskusja analizująca narzędzia marketingowe. Swoimi doświadczeniami podzielili się także przedstawiciele instytucji kultury o innym niż muzea charakterze: np. Wrocławskiego Teatru Lalek, Festiwalu Literatury dla Dzieci czy Wydawnictwa Hokus–Pokus. Niezależni specjaliści z dziedziny marketingu podpowiadali muzealnikom, jak sprawić, by muzea czy galerie sztuki mogły stać się w powszechnej świadomości atrakcyjnym miejscem rodzinnych wycieczek.

Muzealnicy poznali również wrażenia rodziców aktywnie korzystających z oferty kulturalnej miasta. Na konferencji wystąpili między innymi rodzice pracujący w muzeach i galeriach sztuki: Katarzyna Roj z Galerii Dizajn BWA Wrocław oraz Krzysztof Dobrowolski z Centrum Sztuki WRO oraz rodzice blogerzy: Agnieszka i Jakub Wańczykowie (edki.pl) i Klaudia Derebecka (sisandkids.pl), którzy zwrócili uwagę choćby na to, w jaki sposób pracownicy muzeów i galerii powinni postrzegać swoich najmłodszych gości i ich rodziców, by zachęcić ich do uczestnictwa w kulturze, oraz w jaki sposób nawiązywać z nimi trwałe relacje. Z opiniami rodziców zestawione zostały dobre praktyki współpracy pomiędzy rodzicami i instytucjami, między innymi w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Narodowym w Krakowie czy w Muzeum Śląskim w Katowicach.

Ciekawy okazał się również punkt widzenia kuratorek wystaw dla dzieci Ewy Solorz (wystawa Wszystko widzę jako sztukę w Zachęcie) i Magdaleny Kreis (wystawa Sygnały. Interaktywny Plac Zabaw w Centrum Sztuki WRO), ale także przedstawicieli dyrekcji: Piotra Górajca z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Tadeusza Kołacza z Muzeum Powozów Galowice (muzeum prywatnego) oraz Radomira Komsty z Działu Obsługi Widowni w Muzeum Pana Tadeusza.

Szczególnie cenne było spojrzenie na to, jak dzieci uczestniczą w życiu muzealnym w innych krajach. Wspaniałym przykładem okazało się być Muzeum Regionalne i Galeria w Jičínie, które proponuje zwiedzanie w formie gry. Słowacki punkt widzenia zaprezentowali przedstawiciele Muzeum w Kežmarku mieszczącego się w zamku, który jest częstym celem rodzinnych wycieczek. Muzeum Literatury im. Petőfiego w Budapeszcie ofertę dla najmłodszych realizuje z kolei w działającym w jego strukturach muzeum dzieci Mese Múzeum.

Niezwykle ważny był trzeci dzień konferencji, podczas którego przedstawiciele wrocławskich muzeów i galerii zaangażowanych w kampanię społeczną #muzealniaki przygotowali specjalne zajęcia dla rodziców. Dzieci raczkowały po salach Muzeum Pana Tadeusza, miały zajęcia sensoryczne w ossolińskim Refektarzu i ruchowe w Pawilonie Czterech Kopuł. Odbyły się także dwa spacery o charakterze rodzinnym. Pierwszy – „Cyjanospacer” w przestrzeni miejskiej, skoncentrowany wokół koncepcji rzeźby plenerowej, zorganizowany przez Centrum Sztuki WRO. Drugi – organizowany przez Fundację Art Transparent jako Baby Art Walk! w Muzeum Współczesnym Wrocław na wystawie TIFF Festival. Ponieważ nie wszystkie budynki muzeów i galerii są dostępne dla wózków, w Centrum Historii Zajezdnia rodzice skorzystali z porad doradcy noszenia w chuście.

Konferencja Wyszehradzka #muzealniaki – muzeum nie tylko dla dużych! Dzieci od 0 do 3 lat w muzeum była zatem możliwością podsumowania dobrych praktyk oraz połączenia sił różnych muzeów we współpracy z nieoczywistymI, ale oczekiwanymi partnerami – rodzicami najmłodszych dzieci.

Kampania społeczna #muzealniaki uświadamia zarówno rodzicom, jak i muzealnikom, że warto zmieniać instytucje, ale też uczyć rodziców, jak mają się ze swoimi dziećmi poruszać i zachowywać na wystawach. Podczas konferencji zapadła decyzja o rozszerzeniu dolnośląskiej kampanii społecznej #muzealniaki na całą Polskę.

• Zaproście rodziców z dziećmi. Muzeum lub galeria sztuki nie są oczywistym celem wspólnych spacerów, nie wszyscy rodzice wiedzą, że mogą wraz z dzieckiem korzystać, bywać i oglądać.
• Bądźcie otwarci na indywidualne oraz szczególne potrzeby małego odbiorcy z uwzględnieniem specyfiki zbiorów i instytucji.
• Informujcie w sposób czytelny o zasadach, ale także o ograniczeniach panujących w muzeum lub galerii sztuki.
• Dawajcie rodzicom rady, które pomogą w sposób wartościowy dla wszystkich członków rodziny oglądać ekspozycję.
• Umieśćcie w widocznym miejscu informacje o akcji #muzealniaki.