Soboty z historią
Muzeum Pana Tadeusza zaprasza na cykliczne wykłady poświęcone tradycjom szlacheckim oraz losom świadków i bohaterów najnowszej historii Polski.
Cykl Stał dwór szlachecki… O życiu w dawnej Polsce
prowadzenie: Paulina Szeląg, dr Piotr Szaradowski, Marcin Szyjka, Sabina Macioszek
Cykl Świadkowie Historii
prowadzenie: Jacek Taylor, Michał Komar, dr Adolf Juzwenko, Marian Turski
wstęp wolny!
PROGRAM
Aktualne:
- sobota, 24 czerwca 2017, godz. 16.00
„Było teatrum…” O szlacheckiej kulturze teatralnej w XVII-XIX wieku
cykl Stał dwór szlachecki… O życiu w dawnej Polsce
prowadzenie: Sabina Macioszek
W jednej ze swoich opowieści Wojski wspomina historię wizyty księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego u Tadeusza Rejtana. Przyjazd ten był okazją dla Rejtana do zaproszenia wielu gości i zorganizowania „teatrum”, ponieważ – jak napisał w Panu Tadeuszu Adam Mickiewicz – „książę kochał się w teatrze”. Zamiłowanie do różnorodnych form teatralnych charakteryzowało nie tylko Czartoryskiego. Wielu członków rodów szlacheckich interesował ten rodzaj rozrywki – bo tak często postrzegano wydarzenia (około)teatralne. Magnaci zakładali sceny we własnych pałacach i dworach, na których pojawiali się zarówno zawodowi aktorzy, muzycy i tancerze, jak też amatorzy. Modne było urządzanie przebieranych balów oraz przygotowywanie tzw. żywych obrazów, podczas których domownicy i ich goście odgrywali role znanych postaci, bądź angażowali się w przedstawienie konkretnych scen rodzajowych czy wydarzeń historycznych. Podczas wykładu przybliżona zostanie wielorakość form teatralnych i parateatralnych, jakie organizowała magnateria. Przy okazji wspomniane zostaną konteksty XVIII-wiecznych prac nad stworzeniem narodowej sceny publicznej, która miała krytykować wartości sarmackie i hulaszczy tryb życia.
Spotkanie poprowadzi Sabina Macioszek – absolwentka specjalizacji sztuki widowiskowe w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, obecnie doktorantka tego Instytutu, gdzie przygotowuje rozprawę poświęconą operom skomponowanym w XXI wieku. Pracuje w Muzeum Pana Tadeusza w Dziale Historii i Interpretacji Pana Tadeusza, gdzie m.in. koordynuje cyklu koncertów kameralnych Salon dźwięków romantycznych.
Minione:
- sobota, 27 maja 2017, godz. 16.00
Bartoszewski był wzorcem miary przyzwoitości – spotkanie z Marianem Turskim
cykl Świadkowie Historii
Kolejne spotkanie w ramach cyklu Świadkowie Historii , podczas którego porozmawialiśmy z historykiem Marianem Turskim, więźniem KL Auschwitz-Birkenau, a także przyjacielem Władysława Bartoszewskiego.
Jeśli ktoś goni za sławą, ona przed nim ucieka. Jeśli ktoś działa nie dla sławy, ona go doścignie. Bartoszewski doszedł do tego, o czym marzył, za co cierpiał i siedział, ale w końcu dotarł – tak na pogrzebie Władysława Bartoszewskiego na Powązkach, cytując Talmud, powiedział Marian Turski. I właśnie w tym kontekście odbędzie się kolejne spotkanie w ramach sobotnich wykładów poświęconych historiom związanym z wystawą stałą Misja: Polska oraz Gabinetami Świadków Historii w Muzeum Pana Tadeusza.
Marian Turski (r. 1926) – historyk, dziennikarz, więzień KL Auschwitz-Birkenau, uczestnik marszu śmierci więźniów obozu w styczniu 1945 roku. Wiceprezydent Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego i przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich. Od 1958 kierownik działu historycznego Tygodnika „Polityka”. Inicjator i przewodniczący jury przyznawanej od 1959 r. Nagrody Historycznej „Polityki”, jednej z najważniejszych polskich nagród historycznych. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą, niemieckim Wielkim Krzyżem Zasługi i francuską Legią Honorową.
- sobota, 22 kwietnia 2017, godz. 16.00
„Ty jesteś jak zdrowie!” O tym jak chorowano i leczono w szlacheckim dworze
cykl Stał dwór szlachecki… O życiu w dawnej Polsce
prowadzenie: Marcin Szyjka
Jak leczono się mumią (egipską!) i do czego może prowadzić „logika” w medycynie? Jak nieskuteczne bywały dawne medykamenty i jednocześnie dlaczego warto wrócić do niektórych dawnych metod? Dlaczego chorowanie było bardziej śmiercionośne w XVIII i XIX wieku niż w czasach Cesarstwa Rzymskiego? Na te i inne pytania postaraliśmy się odpowiedzieć podczas wykładu. Zajrzeliśmy także do apteki i zobaczyliśmy, o jakich ziołach i roślinach leczniczych wspomina Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu.
Wykład poprowadził Marcin Szyjka – historyk, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, redaktor rocznika Dzierżoniowa w latach 2013-2015, obecnie pracownik Muzeum Pana Tadeusza w dziale Gabinetów Świadków Historii, a także miłośnik literatury, nauk ścisłych i różnych punktów widzenia.
- sobota, 1 kwietnia 2017, godz. 16.00
Jan Nowak-Jeziorański i Władysław Bartoszewski.
Darczyńcy – kuratorzy – przyjaciele
cykl Świadkowie Historii
prowadzenie: dr Adolf Juzwenko
Podczas spotkania dr Adolf Juzwenko opowiedział o związkach Władysława Bartoszewskiego i Jana Nowaka-Jeziorańskiego z Zakładem Narodowym im. Ossolińskich, dzięki którym obaj przekazali swe dary właśnie Ossolineum.
Dr Adolf Juzwenko – historyk, przez wiele lat pracownik Uniwersytetu Wrocławskiego, w 1989 roku przewodniczący Wrocławskiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarności”, od 1990 dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. W 2016 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Wrocławia. Za jego kadencji Ossolineum stało się właścicielem rękopisu Pana Tadeusza Adama Mickiewicza oraz archiwów i kolekcji Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego, prezentowanych w Muzeum Pana Tadeusza.
- sobota, 25 lutego 2017, godz. 16.00
„Co Francuz wymyśli, to Polak polubi” – o staropolskiej modzie damskiej XVII-XVIII wieku
cykl Stał dwór szlachecki… O życiu w dawnej Polsce
prowadzenie: dr Piotr Szaradowski
Podczas wykładu scharakteryzowane zostały nie tylko ubiory noszone przez kobiety na terenie I Rzeczpospolitej, ale również samo zjawisko mody. Jednym z jej najważniejszych elementów jest naśladownictwo. Na ile ważne jest, kto podąża za kim i dlaczego ma to tak wiele wspólnego z polityką można było dowiedzieć się na spotkaniu.
Wykład poprowadził Piotr Szaradowski — doktor nauk humanistycznych, pracownik Muzeum Pana Tadeusza, wykładowca School of Form w Poznaniu. Kurator i współautor wystaw poświęconych modzie XX wieku, autor książki Francja elegancja. Z historii haute couture.
- sobota, 28 stycznia 2017, godz. 16.00
W rzece słów. Dziesięć lat rozmów z Władysławem Bartoszewskim
cykl Świadkowie Historii
prowadzenie: Michał Komar
Spotkanie z Michałem Komarem, autorem wywiadów-rzek i współautorem siedmiu książek Władysława Bartoszewskiego.
Michał Komar – krytyk literacki, dziennikarz, scenarzysta filmowy, profesor w Collegium Civitas i wiceprezes ZAiKS. Autor licznych książek, w tym cyklu wywiadów książkowych z Władysławem Bartoszewskim: Wywiad rzeka (2006) i …mimo wszystko, wywiadu rzeki księga druga (2008), a następnie Środowisko naturalne. Korzenie (2010), Pod prąd. Moje środowisko niepokorne 1945-55 (2011), Wiosna jesienią. Październik ’56 (2012), Bóg, honor, obczyzna. Przyjaciele znad Jordanu i Tamizy (2014), Kryptonim „Bonza”: Życie jednoznacznie podwójne (2015).
We wstępie do ostatniej książki z tego cyklu pt. Prawda leży tam, gdzie leży, wydanej już po śmierci Bartoszewskiego w 2016 roku Michał Komar napisał: Rozmawialiśmy dziesięć lat. Szczerze, bardzo szczerze…duża część naszych rozmów trafiła do książek. Nie wszystko, bo uznaliśmy, iż część jeszcze może lub powinna zaczekać…
- sobota, 17 grudnia 2016, godz. 16.00
„Co jest świętem kościelnym i świętem rodziny” – o świętowaniu w szlacheckim dworze
cykl Stał dwór szlachecki… O życiu w dawnej Polsce
prowadzenie: Paulina Szeląg
Wykład z cyklu Stał dwór szlachecki… O życiu w dawnej Polsce. Tym razem dowiedzieliśmy się jakie zwyczaje świąteczne kultywowano w Polsce szlacheckiej oraz czym różniły się one od tradycji znanych nam współcześnie.
Dlaczego zwykło się mawiać, że „jak w Wigilię, tak przez cały rok”? Czy faktycznie tego dnia, należy wstać z samego rana, by nie być gnuśnym w kolejnych miesiącach? Skąd wzięła się tradycja wieczornego zasiadania do wspólnej wieczerzy? O tym wszystkim dowiedzieliśmy się podczas wykładu Co jest świętem kościelnym i świętem rodziny. O świętowaniu w szlacheckim dworze.
Wigilia, jako tradycja będąca kulminacją obrzędów związanych z Bożym Narodzeniem, wyodrębniła się w Polsce najprawdopodobniej w XVIII wieku. Liczne zwyczaje praktykowano jednak już wcześniej. Na specyficzny charakter Wigilii miały bowiem wpływ także dawne zwyczaje, m.in. słowiańskie związane z kultem zmarłych czy magią… O przygotowaniach do świąt, świętowaniu, obyczajach i jadłospisie (w cieniu przybranej choinki stojącej na dziedzińcu Muzeum) opowiedziała Paulina Szeląg – kierowniczka sekcji wystawy głównej poświęconej historii rękopisu i interpretacji poematu w Muzeum Pana Tadeusza.
- sobota, 26 listopada 2016, godz. 16.00
Jan Nowak-Jeziorański – prywatnie
cykl Świadkowie Historii
prowadzenie Jacek Taylor
O legendarnym Kurierze z Warszawy, który przez prawie ćwierć wieku pełnił funkcję dyrektora Radia Wolna Europa opowiedział Jacek Taylor, jego przyjaciel, a później wykonawca testamentu. Na co dzień mówił do Jana Nowaka-Jeziorańskiego „wuju”.
Jacek Taylor jest adwokatem, w okresie PRL był współpracownikiem KSS KOR, obrońcą w procesach politycznych. Działał w „Solidarności”, w III RP był posłem na Sejm I i II kadencji oraz ministrem w rządzie Jerzego Buzka. Jest członkiem Rady Kuratorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
- sobota, 22 października 2016, godz. 16.00
„Dom mieszkalny niewielki, lecz zewsząd chędogi” – o dworach polskich w XVIII i XIX wieku
cykl Stał dwór szlachecki… O życiu w dawnej Polsce
prowadzenie: Paulina Szeląg
Wykład dotyczył architektury dworu szlacheckiego, jej przemian, rozkładu i przeznaczenia pomieszczeń, a także toczącego się w nich życia. Soplicowo, główne miejsce akcji Pana Tadeusza, jest archetypem dworu szlacheckiego. Adam Mickiewicz opisał go dokładnie na kartach swojego poematu. Przez wieki jednak dwór szlachecki ulegał różnym przeobrażeniom, podlegał wymaganiom zmieniających się gustów, przyzwyczajeń osobistych i postępowi technicznemu. Wraz z modą na nowe rozrywki pojawiały się specjalnie dedykowane im pomieszczenia reprezentacyjne. Potrzeba intymności sprawiała, że przykładano coraz większą wagę do urządzania i wygody sal mieszkalnych. We dworze życie codzienne toczyło się leniwe, według określonych schematów i obyczajów, dopiero w XIX w. zaczęło przyśpieszać…
Na wszystkie wykłady z cyklu Soboty z historią wstęp wolny!
Grafika: Wydarzenie teatralne z tomu Komedie i tragedie z 1754 – autorstwa Franciszki Urszuli Radziwillowej.