Odkrycie elektryczności a kultura romantyczna
Spotkanie o książce „Elektryczny romantyzm” Piotra Urbanowicza

  • 27 lutego 2025 (czwartek),
    godzina 18.00
  • wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, wejściówki do odbioru w kasach muzeum
  • transmisja online
  • Muzeum Pana Tadeusza
    Oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
    Kamienica Pod Złotym Słońcem
    (Rynek 6, Wrocław)

Muzeum Pana Tadeusza, Oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich oraz Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu zapraszają na promocję książki „Elektryczny romantyzm. Nauka o elektryczności a literatura i filozofia polskiej połowy XIX wieku” dr. Piotra Urbanowicza.

U progu XIX wieku elektryczność wprowadziła w Europie niemały zamęt. Zanim powstały pierwsze wynalazki z jej użyciem, stanowiła wyzwanie dla tradycyjnych form wiedzy, a rozwiązywanie jej zagadki prowadziło do daleko idących spekulacji dotyczących natury i człowieka. W „Elektrycznym romantyzmiePiotr Urbanowicz śledzi proces przenikania pojęć oraz praktyk naukowych z rodzącą się wyobraźnią i wrażliwością romantyczną.

Wbrew pozorom związek między elektrycznością, tym nowym aktorem, który pojawił się w życiu społecznym dzięki zabiegom oświeceniowych filozofów przyrody, a intelektualistami doby romantyzmu nie był wcale incydentalny. Wręcz przeciwnie – odegrał swoją rolę w konceptualizacji podstawowych kategorii dla ówczesnej teorii politycznej, społecznej i literackiej, wyznaczając rozumienie takich pojęć jak: naród, uczucie, komunikacja czy dzieło sztuki.
Badając liczne teksty literackie i filozoficzne epoki romantyzmu, artykuły z czasopism naukowych oraz prasy popularyzującej odkrycia i wynalazki, autor stara się zrekonstruować procesy krążenia referencji elektryczności, aby wykazać, jak stały się one ważnym budulcem kultury romantycznej.

W czasie spotkania pochylimy się nad następującymi problemami: jaką odmienną wizję świata przyniosły badania nad elektrycznością? Dlaczego Juliusz Słowacki wierzył, że odkrył elektromagnetyczność? Jak bateria elektryczna stała się podstawą filozofii? Czy traktaty o elektryczności powinny znaleźć się w kanonie romantycznym? A także: co mają wspólnego „FrankensteinMary Shelley i „DziadyAdama Mickiewicza?


O książce

Głównym celem autora książki jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, czym była elektryczność dla romantycznych ludzi świata literatury i filozofii badana przez fizyków i chemików u progu XIX wieku w Polsce. Jako obiekt zainteresowania najtęższych umysłów epoki wprowadziła niemały zamęt w gmachu wiedzy wzniesionym na kategorii hierarchii bytów i przyczyniła się do ustanowienia nowych filozofii przyrody. Wbrew pozorom związek między elektrycznością, tym nowym aktorem, który pojawił się w życiu społecznym dzięki zabiegom oświeceniowych filozofów, a intelektualistami doby romantycznej nie był wcale incydentalny. Wręcz przeciwnie – odegrał swoją rolę w konceptualizacji podstawowych kategorii dla ówczesnej teorii politycznej, społecznej i literackiej: narodu, komunikacji, uczucia, dzieła sztuki. Autor, stosując metody archeologii wiedzy Michela Foucaulta, historii nauki Stevena Shapina, studiów nad nauką i technologią Bruna Latoura oraz teorii metafory, rekonstruuje proces powstawania względnie stabilnej formacji dyskursywnej nazwanej „elektrycznym romantyzmem”. Za ukuciem tego pojęcia stanęło przeświadczenie, że w ogromnej mierze to praktyki naukowe były źródłem nowej wrażliwości i zrodzonej z niej szkoły literackiej oraz filozoficznej, której przykładami są dzieła m.in. Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego czy doktryny filozoficzne Augusta Cieszkowskiego oraz Bronisława Trentowskiego. Badając liczne teksty literackie i filozoficzne epoki romantycznej, artykuły z czasopism naukowych oraz prasy popularyzującej odkrycia i wynalazki, autor stara się opisać procesy krążenia referencji elektryczności, aby wykazać, jak stały się one ważnym budulcem kultury romantycznej.

Książka ukazała się w serii: Monografie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej.

*Materiały Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Książka będzie dostępna w sprzedaży podczas spotkania w Muzeum Pana Tadeusza.


Autor

dr Piotr Urbanowicz, fot. Marta Malujda

dr Piotr Urbanowicz – teatrolog, performatyk, kulturoznawca. Doktorat z nauk humanistycznych obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2021 roku. Laureat stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców. Publikował w licznych czasopismach naukowych, m.in. w „History of Science”, „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Kulturze Współczesnej” czy „Kulturze Popularnej”. Realizował również projekty artystyczne z dziedziny teatru i sztuk performatywnych. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z tworzeniem i społeczną cyrkulacją wiedzy naukowej.


Prowadząca

dra Agata Iżykowska-Uszczyk, fot. Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu

dra Agata Iżykowska-Uszczyk – doktora nauk o kulturze i religii; jej rozprawa doktorska dotyczyła kulturowych przemian intymności na przykładzie polskiej sztuki współczesnej w XXI wieku. Adiunktka w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej. Zajmuje się udostępnianiem sztuki osobom o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Od 2015 roku realizuje oraz współorganizuje projekty włączające w życie kulturalne Wrocławia.


Współorganizator

Odwiedź Muzeum Pana Tadeusza