Tłumacz w muzeum: książki zbójeckie

„Tłumacz w muzeum” to cykl wydarzeń organizowany przez Muzeum Pana Tadeusza, prowadzony przez Gabinet Literacki im. Tadeusza Różewicza od 2018. W 2024 roku skupiał się na postaci Tadeusza Różewicza ze względu na dziesiątą rocznicę śmierci poety. W nowym cyklu zaś koncentruje się na tłumaczach lektur codziennych, kultury popularnej i tych, którzy kształtowali naszą czytelniczą osobowość. Innymi słowami – chcemy zaprosić osoby tłumaczące książki zbójeckie.

Inspiracją dla tytułu projektu była oczywiście twórczość Adama Mickiewicza, patrona Muzeum Pana Tadeusza. W „Dziadach” części IV Gustaw-Konrad mówi bowiem tak:

„Wszakże lubisz książki świeckie?…
Ach, te to, książki zbójeckie!
Młodości mojej niebo i tortury!
One zwichnęły osadę mych skrzydeł
I wyłamały do góry,
Że już nie mogłem na dół skręcić lotu”.

To więc dzieła, które, czytane przez Gustawa-Konrada w młodości, wpłynęły na jego światopogląd i emocje na tyle, że nadal funkcjonują w nim w wieku dorosłym i sprawczym. W zbiorowej świadomości termin ma bardziej pozytywny wydźwięk niż w dziele Mickiewicza. Odnosi się do tekstów czytanych niekoniecznie w młodości, które poruszyły czytelnika na tyle, że mimo upływu czasu żyją w nim nadal – i często spoglądamy na nie bardziej z nostalgią, wzruszeniem czy wdzięcznością. Bohaterami tej edycji będą więc również ci, bez których dzieł „zbójeckich” by nie było, czyli tłumacze-legendy. „Legendarne” będą tłumaczone przez nich dzieła, ale czasem także ich biografie, ze względu na translatorski dorobek.

W tej edycji będziemy gościć tłumaczy, którzy umilają czas, budują naszą wyobraźnię i przez których nie wykonujemy czasem swoich obowiązków, zatopieni w lekturze. Spotkamy się na przykład z Ingą Sawicką, tłumaczką kryminałów o morderstwach w małych szwedzkich miasteczkach, Jerzym Kochem – przekładającym z języka niderlandzkiego, niemieckiego i afrikaans, Tomaszem Kwietniem –  tłumaczem z włoskiego między innymi dzieł Umberta Eco, a także tłumaczami komiksów, a nawet gier. 

Spotkania będą odbywać się raz w miesiącu, od marca do listopada na dziedzińcu Muzeum Pana Tadeusza. W ramach tej edycji zaplanowaliśmy ponownie warsztaty – z tłumaczenia poezji oraz prozy, z języków „większych” i jednego „mniejszego”. Dodatkowo wszystkie spotkania będą transmitowane i możliwe do ponownego odtworzenia oraz tłumaczone na Polski Język Migowy.