Cykl Tłumacz w muzeum: Różewicz
Kartki z Węgier
– spotkanie z Gáspárem Keresztesem
- 6 października 2024 (niedziela),
godz. 16.00
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, wejściówki do odbioru w kasach muzeum
- kino Popiół i Diament
(wejście przez kawiarnię)
Tadeusz Różewicz spędził rok nad Dunajem i tam postanowił uczyć się tak trudnego przecież języka węgierskiego. Co dziś możemy wyczytać między wierszami cyklu reportaży „Kartki z Węgier”? Jak poeta odnosił się później do Węgrów i ich kraju? Jaka była recepcja jego dzieł u „bratanków”?
Październikowy gość cyklu wraz z tłumaczką Noémi Petneki przyjrzy się również interakcjom i wymianom, które odbywały się między dwoma narodami w ostatnich dekadach i spróbuje zarysować obraz rodzimych literatur w lustrze drugiego. Gáspár Keresztes jest bowiem ambasadorem literatury polskiej na Węgrzech i kultury węgierskiej w Polsce. W jego bogatym dorobku translatorskim można znaleźć utwory Doroty Masłowskiej, Stanisława Lema, Jacka Dehnela, Radka Raka czy Michała Witkowskiego. Z dzieł Różewicza przełożył tom „Matka odchodzi” stanowiący swoiste zwieńczenie twórczości poety, a zarazem prekursorski wobec zajmujących nas obecnie nurtów i tematów jak sytuacja kobiet i dzieci na dawnej wsi, czy diarystyka i literatura wspomnieniowa.
Transmisja spotkania
Gość
Gáspár Keresztes – urodził się w Budapeszcie; ukończył filologię polską oraz filologię węgierską na Uniwersytecie im. Pétera Pázmánya. Od 2011 roku mieszka w Warszawie. Od wielu zajmuje się zawodowo relacjami polsko-węgierskimi. Przez sześć lat był specjalistą ds. PR i promocji w Ambasadzie RP w Budapeszcie. Od 2011 do 2019 roku pełnił funkcję zastępcy dyrektora Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie, a od 2019 do 2024 roku pracował jako doradca i kierownik działu promocji i komunikacji społecznej w Instytucie Współpracy Polsko-Węgierskiej im. W. Felczaka. Od początku lat ’00 aktywnie angażuje się we wzmacnianie wymiany kulturalnej między Polską a Węgrami. Jako współtwórca i inicjator wielu projektów bilateralnych i wyszehradzkich – m.in. wykładów, wystaw, konferencji, wydarzeń kulturalnych oraz naukowych i edukacyjnych – przyczynił się do sukcesu wielu małych i dużych przedsięwzięć na Węgrzech oraz w Polsce. Był współtwórcą i realizatorem koncepcji Roku Kultury Węgierskiej 2016/2017 w Polsce oraz w 2023 r. głównym organizatorem I Letniej Akademii Wyszehradzkiej w Budapeszcie. Jest autorem kilkuset artykułów wydanych w mediach tradycyjnych i cyfrowych. Pracował jako dziennikarz w wielu czasopismach, a później jako zastępca redaktora naczelnego portalu ogólnokrajowego dziennika. Jako zewnętrzny redaktor Telewizji Węgierskiej otrzymał za swoją pracę nagrodę Kamera Hungária. Od ćwierć wieku pracuje również jako tłumacz literacki. Opublikował kilkanaście tomów przekładów oraz współpracował przy wielu tłumaczeniach prozy, poezji i esejów, scenariuszy i sztuk teatralnych na język węgierski, zredagował kilka antologii i numerów tematycznych. Tłumaczył utwory takich polskich klasyków jak Stanisław Lem, Zbigniew Herbert czy Tadeusz Różewicz, a spośród żyjących autorów m.in. książki Doroty Masłowskiej, Jacka Dehnela, Radka Raka, Michała Witkowskiego, Krzysztofa Vargi i Tomasza Różyckiego. W 2014 roku został nagrodzony Medalem Zasłużony dla Kultury Polskiej.
Prowadząca
Noémi Petneki – ukończyła latynistykę i polonistykę na Uniwersytecie ELTE w Budapeszcie. Doktorat obroniła na Wydziale Polonistyki UJ. Przełożyła na węgierski m.in. prace naukowe, listy i dokumenty związane z życiem Chopina, „Opowiadania bizarne” Olgi Tokarczuk, wiersze Leśmiana, reportaże, dramat Artura Pałygi. Pracuje w branży tłumaczeniowej i księgarskiej. W 2024 r. otrzymała Stypendium Miasta Krakowa na książkę o polskich prozaiczkach i poetkach pisaną w języku węgierskim.
Więcej o cyklu
W ramach cyklu „Tłumacz w muzeum: Różewicz” zapraszamy na spotkania poświęcone tłumaczom i przekładom twórczości Tadeusza Różewicza na języki obce.
„Tłumacz w muzeum” to cykl wydarzeń organizowany przez Muzeum Pana Tadeusza, prowadzony przez Gabinet Literacki im. Tadeusza Różewicza. W roku 2024, by uczcić dziesiątą rocznicę śmierci poety, będzie poświęcony tłumaczom i przekładom twórczości (dramaturgicznej, poetyckiej, prozatorskiej, filmowej) Tadeusza Różewicza na języki obce (niemiecki, angielski, szwedzki, włoski, chiński, perski). Bohaterami spotkań będą wybitni tłumacze z całego świata, przez niektórych nazywani „drugimi autorami”, przez innych często niedoceniani i uważani za niewidzialnych. Organizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury projekt, wspierany przez spadkobierców poety, zaprezentuje nie tylko współczesne przekłady Różewicza, ale też warsztat translatorski i elementy krytyki przekładu. Rozmowy z gośćmi poprowadzą wybitni polscy tłumacze oraz krytycy literaccy.
Zaplanowaliśmy cztery dostępne bezpłatnie spotkania, jedno w miesiącu między czerwcem a listopadem, oraz spotkanie warsztatowe z wybranego języka. Spotkania odbędą się w kinie Popiół i Diament w Muzeum Pana Tadeusza. Podczas spotkań podejmować będziemy między innymi następujące tematy: jakie umiejętności i cechy powinien mieć tłumacz literatury pięknej – a konkretnie – tłumacz twórczości Tadeusza Różewicza? Jak uczyć się przekładu? Jak rozwijać swój warsztat? Jakie kompetencje są niezbędne, by tłumaczyć polskich pisarzy współczesnych? Co należy, a co nie należy do zadań tłumacza?
Cykl „Tłumacz w muzeum” realizowany jest w Muzeum Pana Tadeusza od 2018 roku. Tematyka spotkań koncentruje się nie tylko na tekście tłumaczonym czy na jego skuteczności (lub jej braku), ale też na samym procesie tłumaczenia i związanej z nim profesji. We wcześniejszych latach odbyły się spotkania z Billem Johnstonem i Francescą Fornari (badającą przekłady m.in. poezji Zbigniewa Herberta na język włoski). Dzięki współpracy z Europejskim Centrum Edukacji Międzykulturowej słuchaliśmy fragmentów nowego (jednego z dwóch istniejących) tłumaczenia „Pana Tadeusza” na język esperanto. Gościliśmy również Jerzego Jarniewicza, autora publikacji „Tłumacz między innymi” (Wydawnictwo Ossolineum 2018). W muzealnej księgarni znajduje się prawdopodobnie największy w Polsce wybór obcojęzycznych przekładów epopei, a także poezja Różewicza, Szymborskiej czy Miłosza w tłumaczeniach na francuski czy angielski.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
