Cykl Tłumacz w muzeum: Różewicz
Warsztaty translatorskie
z Bartoszem Wójcikiem i Agą Zano
- 19 października 2024 (sobota),
godz. 10.00–16.30
- udział bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy
- prowadzenie: Bartosz Wójcik, Aga Zano
Zapraszamy do udziału w warsztatach translatorskich z języka angielskiego w ramach cyklu „Tłumacz w muzeum: Różewicz”, prowadzonych przez Bartosza Wójcika i Agę Zano.
Zajęcia przeznaczone są dla osób mających już pierwsze doświadczenia tłumaczeniowe oraz publikacje (prosimy o ich opisanie w formularzu). Decyduje kolejność zgłoszeń. Konieczna znajomość języka na poziomie co najmniej średniozaawansowanym.
Ewentualne pytania prosimy kierować na adres gabinetliteracki@ossolineum.pl.
Warsztaty translatorskie
19 października 2024 (sobota)
10.00–12.30 sesja pierwsza
- poezja
- prowadzenie: Bartosz Wójcik
Języki mówione poezji
Podczas warsztatów będziemy przysłuchiwać się wybranym przekładom anglojęzycznych wierszy na język polski. Zwrócimy uwagę na rozwiązania tłumaczeniowe, dzięki którym teksty brzmią przekonująco i konwersacyjnie, jednocześnie zachowując bogactwo znaczeniowe i autorski styl. Bazę do naszych wspólnych analiz stanowić będą wiersze – lub fragmenty wierszy – m.in. Malika Booker (Gujana / Zjednoczone Królestwo; przekł. Emilia Staniek), Natalie Diaz (USA; przekł. Joanna Mąkowska), Keia Millera (Jamajka; przekł. Grzegorz Czemiel), Warsan Shire (Somalia / Kenia / Zjednoczone Królestwo; przeł. Aleksandra Samonek). Z kolei w drugiej części spotkania odwrócimy sytuację i osłuchamy fragmenty przekładów minimalistycznych wierszy Tadeusza Różewicza na angielski.
12.30–14.00 przerwa
14.00–16.30 sesja druga
- proza
- prowadzenie: Aga Zano
Poetyka braku i nadmiaru. O przekładzie i strategiach unikowych na przykładzie prozy Irlandii i Irlandii Północnej
Tematem warsztatów będą strategie przekładania prozy opartej na różnych strategiach niedopowiedzeń stosowanych przez współczesne pisarki i pisarzy obu Irlandii. W trakcie spotkania porozmawiamy o kwestiach warsztatu tłumaczki, sposobach prowadzenia researchu kulturoznawczego i zastosowania go w praktyce przy tłumaczeniu prozy wymagającej sprawnego poruszania się po przestrzeniach tego, co należy w tłumaczeniu oddać w warstwie domysłów. Warsztaty mają na celu wspólny namysł nad tym, jak dużą rolę w pracy nad przekładem odgrywają analiza literaturoznawcza i praca nad tekstem z perspektywy spójnej całości. Podczas warsztatów przyjrzymy się fragmentom prozy Sebastiana Barry’ego, Anny Burns i Lucy Caldwell, zarówno od strony analizy i tłumaczenia wybranych fragmentów, jak i wspólnych prób opracowania strategii translatorskiej i interpretacyjnej.
Lista osób zakwalifikowanych na warsztaty translatorskie
- Jakub Dziubek
- Daria Futkowska
- Patrycja Haponik
- Magdalena Karczmarczyk
- Martyna Kieler
- Agnieszka Krasicka
- Barbara Leonardi
- Alicja Marszał
- Paweł Schie
- Emilia Staniek
- Marta Szostek-Radomska
- Maria Wiercińska
Fotodokumentacja
Opinie o warsztatach translatorskich prowadzonych przez Bartosza Wójcika i Agę Zano
W myśl reguły: no expectations, no disappointment, nie wiązałem z warsztatami żadnych większych oczekiwań. Nie liczyłem na cuda - w ciągu zaledwie kilku godzin nie sposób nauczyć się tłumaczenia. Miałem nadzieję, że spotkam na tych warsztatach osoby podobne do mnie, przejęte i zajęte słowem - i tak się właśnie stało. Przebywanie w towarzystwie „swoich ludzi” to coś, czego nie da się porównać do niczego innego. Jestem niezwykle wdzięczny za to spotkanie.
Aga Zano powiedziała, że tłumaczyć nas nie nauczy. A jednak i ona, i Bartek Wójcik nauczyli nas wiele o tym, jak warsztat tłumacza to nie tylko narzędzia językowe, ale przede wszystkim umysłowe. Ćwiczyli z nami to, co odróżnia tłumacza od AI - wrażliwość serca i ucha, ciekawość świata, odpowiedzialność. Było zdecydowanie za krótko, ale bardzo soczyście. Chciałabym, by takich wydarzeń wokół przekładu było więcej.
Uczestnictwo w warsztatach dało mi ogromny powiew świeżości. Wspaniała odskocznia od codzienności. Podobały mi się inspirujące historie uczestników i prowadzących, ciekawy dobór przykładów i praca w kreatywności i wzajemnej życzliwości.
Zupełnie unikatowa możliwość poznania warsztatu uznanych tłumaczy. Ponadto świetna okazja do wymiany myśli i doświadczeń, co w naszym samotniczym zawodzie nie zdarza się często. Bezcenne i inspirujące!
Bardzo cieszę się, że mogłam wziąć udział w warsztatach translatorskich z Bartoszem Wójcikiem i Agą Zano. Wydarzenie było bardzo dobrze zorganizowane – od informacji przekazywanych przed warsztatami, przez dobór prowadzących i harmonogram, po upominki i posiłki dla uczestników. Na warsztatach panowała swobodna i otwarta atmosfera, gdzie każdy mógł bez skrępowania podzielić się swoimi przemyśleniami. Była to wspaniała okazja do poznania innych tłumaczy i wymiany doświadczeń. Chętnie wzięłabym udział w takich warsztatach ponownie i mam nadzieję, że Muzeum Pana Tadeusza będzie w przyszłości organizować podobne wydarzenia.
Warsztaty z poezji z Bartoszem Wójcikiem oraz z zakresu literatury irlandzkiej z Agą Zano były niesamowicie inspirujące. Choć nie jestem anglistką i na co dzień zajmuję się nieco innym rodzajem tekstów literackich, dowiedziałam się wiele na temat samego przekładu, pewnych technik, a także holistycznego spojrzenia na tekst. Warsztaty były intensywne, natomiast ani przez chwilę nie żałowałam w nich udziału. Organizacja była na najwyższym poziomie i jestem wdzięczna za to, że mogłam stać się częścią tego wydarzenia.
Prowadzący
Bartosz Wójcik – adiunkt w Katedrze Lingwistyki Stosowanej UMCS, organizator wydarzeń
kulturalnych, członek Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury. Teksty autorskie publikował w Autoportrecie, Dialogu, Dwutygodniku, Przekroju i Wizjach. W duecie z Jolantą Prochowicz zredagował antologię „Poetki na czasy zarazy” (WBPiCAK 2021). Wspólnie z Olgą Godlewską prowadzi Podkast Zamorski, czyli cykliczne rozmowy o literaturze Globalnego Południa ze wskazaniem na Karaiby i Amerykę Południową. Współredagował „Dymy. Antologię tekstów slamerskich” (Dosłowne 2024) w duecie z Dagmarą Świerkowską-Kobus. Bywa tłumaczem; obecnie pracuje nad przekładem zbioru wierszy „Rifqa” Mohammeda el-Kurda dla Wydawnictwa Współbycie (publikacja planowana na wiosnę 2025). Stały współpracownik kwartalnika „Czas literatury”.
Aga Zano – tłumaczka z języka angielskiego na polski i z polskiego na angielski. Absolwentka warszawskiego MISH, stypendystka Literature Ireland, Queen’s University Belfast i University of Edinburgh. Przekładała teksty Sylvii Plath, Sebastiana Barry'ego, Bernardine Evaristo, Charlesa Yu, Lucy Caldwell, André Acimana, C Pam Zhang, Joshuy Cohena, Colluma McCanna. W 2023 roku za przekład powieści "Dziewczyna, kobieta, inna" Bernardine Evaristo została nominowana do Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. W 2023 została laureatką Poznańskiej Nagrody Literackiej.
Więcej o cyklu
W ramach cyklu „Tłumacz w muzeum: Różewicz” zapraszamy na spotkania poświęcone tłumaczom i przekładom twórczości Tadeusza Różewicza na języki obce.
„Tłumacz w muzeum” to cykl wydarzeń organizowany przez Muzeum Pana Tadeusza, prowadzony przez Gabinet Literacki im. Tadeusza Różewicza. W roku 2024, by uczcić dziesiątą rocznicę śmierci poety, będzie poświęcony tłumaczom i przekładom twórczości (dramaturgicznej, poetyckiej, prozatorskiej, filmowej) Tadeusza Różewicza na języki obce (niemiecki, angielski, szwedzki, włoski, chiński, perski). Bohaterami spotkań będą wybitni tłumacze z całego świata, przez niektórych nazywani „drugimi autorami”, przez innych często niedoceniani i uważani za niewidzialnych. Organizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury projekt, wspierany przez spadkobierców poety, zaprezentuje nie tylko współczesne przekłady Różewicza, ale też warsztat translatorski i elementy krytyki przekładu. Rozmowy z gośćmi poprowadzą wybitni polscy tłumacze oraz krytycy literaccy.
Zaplanowaliśmy cztery dostępne bezpłatnie spotkania, jedno w miesiącu między czerwcem a listopadem, oraz spotkanie warsztatowe z wybranego języka. Spotkania odbędą się w kinie Popiół i Diament w Muzeum Pana Tadeusza. Podczas spotkań podejmować będziemy między innymi następujące tematy: jakie umiejętności i cechy powinien mieć tłumacz literatury pięknej – a konkretnie – tłumacz twórczości Tadeusza Różewicza? Jak uczyć się przekładu? Jak rozwijać swój warsztat? Jakie kompetencje są niezbędne, by tłumaczyć polskich pisarzy współczesnych? Co należy, a co nie należy do zadań tłumacza?
Cykl „Tłumacz w muzeum” realizowany jest w Muzeum Pana Tadeusza od 2018 roku. Tematyka spotkań koncentruje się nie tylko na tekście tłumaczonym czy na jego skuteczności (lub jej braku), ale też na samym procesie tłumaczenia i związanej z nim profesji. We wcześniejszych latach odbyły się spotkania z Billem Johnstonem i Francescą Fornari (badającą przekłady m.in. poezji Zbigniewa Herberta na język włoski). Dzięki współpracy z Europejskim Centrum Edukacji Międzykulturowej słuchaliśmy fragmentów nowego (jednego z dwóch istniejących) tłumaczenia „Pana Tadeusza” na język esperanto. Gościliśmy również Jerzego Jarniewicza, autora publikacji „Tłumacz między innymi” (Wydawnictwo Ossolineum 2018). W muzealnej księgarni znajduje się prawdopodobnie największy w Polsce wybór obcojęzycznych przekładów epopei, a także poezja Różewicza, Szymborskiej czy Miłosza w tłumaczeniach na francuski czy angielski.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
