Wystawa „Charomushki Odyssey”
Andrei Loginov „Charomushki Odyssey”:
między rzeczywistością a romantyzmem
- 4 października 2024–23 marca 2025
- wernisaż 4 października 2024 (piątek), godzina 18.00
- wystawa dostępna dla publiczności od 5 października 2024
- wstęp w ramach biletu do muzeum
- kuratorka: prof. Marta Smolińska
O wystawie
Muzeum Pana Tadeusza, Oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, zaprasza na wystawę fotografii Andreia Loginova – „Charomushki Odyssey”: między rzeczywistością a romantyzmem.
Czasami najciekawsze podróże w czasie zdarzają się przez przypadek. Taka właśnie podróż przytrafiła się Andreiowi Loginovowi, który usłyszał historię opuszczonego domu fotografa w białoruskiej wiosce Czaromuszki. Wyobraźmy sobie wieś, w której życie toczy się wokół kołchozu, a młode pokolenie przeniosło się do miasta w poszukiwaniu lepszego życia. Mimo to niektórzy mieszkańcy wciąż pamiętają wizyty u fotografa w dolinie. Kiedy byli dziećmi, to właśnie tam robiono im zdjęcia z członkami rodziny, odświętnie ubranymi na tę specjalną okazję. Teraz opowiadali Andriejowi Loginovowi o aurze dziwności, jaką odczuwali podczas uwieczniania swoich fizjonomii i wskazywali mu drogę do zniszczonego, opuszczonego domu fotografa. Artysta odnalazł ów dom pośród szybko rosnącego lasu z kilkoma starymi drzewami owocowymi. Odwiedzanie domu fotografa stanowiło wówczas rodzaj romantycznej przygody.
Gdy Andrei Loginov tam dotarł, dach domu był już częściowo zawalony, lecz pod łóżkiem fotografa artysta znalazł prawdziwy skarb: kilka pudeł szklanych negatywów i tło do zdjęć z motywem pejzażu. Poczuł się jak romantyczny odkrywca zaginionego świata, który odkrył furtkę do innej epoki i zaproszenie do opuszczenia własnej rzeczywistości. Niektóre z negatywów pozostały nienaruszone, inne były połamane lub spleśniałe z powodu wilgoci, która przeniknęła do domu. Fotograf ze wsi Czaromuszki pracował od lat 30. do 50. ubiegłego wieku. Z czasem twarze i sylwetki fotografowanych osób stały się zamazane i niewyraźne; wydawały się znikać lub – wręcz przeciwnie – pojawiać się jak duchy. Szklane negatywy przedstawiają wieśniaków pozujących na tle malowanego krajobrazu. Wszyscy mają poważny wyraz twarzy, jakby wiedzieli, że właśnie zapisują się w dziejach.
Andrei Loginov dotknął zatem historii tej białoruskiej wioski, dosłownie trzymał ją w rękach. Stał się odkrywcą, podróżnikiem w czasie, który połączył przeszłość z teraźniejszością, rzeczywistość z romantyczną przygodą. Projekt nazwał „Charomushki Odyssey”, podkreślając marzycielski i romantyczny aspekt swojej podróży w czasie.
Projekt składa się z trzech elementów pochodzących z różnych warstw czasowych: starych szklanych negatywów, pejzażowego tła fotograficznego i nowo wykonanych czarno-białych zdjęć. Po uratowaniu wszystkich tych cennych przedmiotów z warsztatu Andrei Loginov zaczął fotografować dzisiejszych mieszkańców wioski z użyciem odnalezionego malowanego tła z motywem pejzażu. Z empatią słuchał ich opowieści i coraz lepiej poznawał historię wioski.
W kontekście „Charomushki Odyssey” Andreia Loginova oba te elementy – nowe fotografie oraz relikty znalezione w opuszczonym domu – są równie istotne. Materialność szklanych negatywów i fotograficzne tło przywołują wspomnienia, które pobudzają wyobraźnię odbiorców. Projekt stawia pytania o makrohistorię i przesunięcia granic (przed II wojną światową wieś należała do Polski), a także o mikrohistorię mieszkańców tej wsi – kiedy zakład fotograficzny działał tak samo jak dziś.
Google Maps pokazuje, że na podróż ze wsi Czaromuszki do Zaosia i Nowogródka – a w jednym z tych miejsc 24 grudnia 1798 roku urodził się Adam Mickiewicz – potrzebujemy około pół godziny jazdy samochodem. To zatem kolejna warstwa czasu, która w kontekście wystawy w Muzeum Pana Tadeusza dochodzi do głosu – fotografowane mieszkanki i mieszkańcy wsi Czaromuszki to bowiem pochodzący z przyszłości sąsiadki i sąsiedzi Mickiewicza.
„Charomushki Odyssey” opowiada wizualną historię losów osób mieszkających w konkretnej wsi (od czasu wykonania historycznych zdjęć obszar ten doświadczył kolektywizacji, II wojny światowej, Związku Radzieckiego, reżimu Łukaszenki). Ta trudna historia znajduje odzwierciedlenie w twarzach ludzi stojących przed kamerą: ich losy są jednak uniwersalizowane na tle wydarzeń historycznych i współczesnych. Materialność starych fotografii, szklane negatywy i fotograficzne tło są również centralnymi aktorami nie-ludzkimi: sama ich obecność opowiada historię bez słów.
Andrei Loginov, który odkrył opuszczony dom fotografa i kontynuował pracę fotograficzną z dzisiejszymi mieszkańcami wioski, doświadczył konsekwencji tego, że realizuje swój projekt artystyczny w białoruskim reżimie autorytarnym. Był przesłuchiwany przez służby specjalne jako osoba podejrzana o działanie na szkodę państwa Białoruś. W ramach pracy nad „Charomushki Odyssey” boleśnie doświadczył zatem także tej współczesnej i opresyjnej warstwy rzeczywistości. Mimo że mieszka i pracuje w Berlinie, wciąż ma białoruskie obywatelstwo, a więc – przebywając w Białorusi – mógłby zostać uwięziony.
Artysta jednak nie tylko sam odbył podróż w czasie, lecz także zabiera w nią nas – odbiorców projektu. Andrei Loginov wcielił się w rolę wiejskiego fotografa i kontynuował jego zadanie. Za pomocą środków fotograficznych zapętlił czas: współcześni ludzie są fotografowani na odnalezionym malowanym tle z pejzażem, jakby zajmowali miejsca tych, którzy pozowali w latach 1930–1950. A wszystko dzieje się w ossolińskim Muzeum Pana Tadeusza, tematyzującym granicę między rzeczywistością a romantyzmem.
Marta Smolińska
Na ekspozycji prezentujemy aparat fotograficzny z prywatnej kolekcji Mirosława Emila Kocha.
Marta Smolińska i Andrei Loginov o wystawie
Zespół wystawy
- artysta: Andrei Loginov
- kuratorka: prof. Marta Smolińska
- koordynacja: Agnieszka Śrutwa i Paweł Zaręba
- produkcja: Joanna Poślednia i zespół Działu Technicznego
- aranżacja i identyfikacja wizualna: Adriana Myśliwiec
- współpraca multimedialna: Jarosław Mizera i zespół Sekcji Multimedialnej
- współpraca konserwatorska: Aleksandra Kuklewska
- współpraca przy kwerendach: Mirosław Emil Koch (aparat fotograficzny), dr Mariusz Dworsatschek, Piotr Galik (mapa)
- promocja: Agnieszka Śrutwa, Laura Wojtasińska, Marcin Kafel
Artysta
Andrei Loginov – (1975) artysta urodzony na Białorusi (Mińsk), ukończył liceum plastyczne w Mińsku oraz Akademię Sztuk Pięknych w Düsseldorfie. Od 2005 roku mieszka i pracuje w Berlinie. Jako twórca sięga po różne media: fotografię, rzeźbę oraz art video. W szczególny sposób łączy fotografię i rzeźbę tworząc nowy wymiar „rzeźby fotogenetycznej”. W swojej twórczości porusza również tematy odnoszące się do historii i teraźniejszości.
www.andreiloginov.com
Kuratorka
Kuratorką wystawy jest prof. dr hab. Marta Smolińska, kierowniczka Katedry Historii Sztuki i Filozofii na Wydziale Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu.
prof. dr hab. Marta Smolińska – historyczka i krytyczka sztuki; kuratorka; w latach 2003–2014 adiunkta w Zakładzie Historii Sztuki Nowoczesnej w Katedrze Historii Sztuki i Kultury UMK w Toruniu; od 1.X.2014 profesorka w Katedrze Historii Sztuki i Filozofii na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu; od 1.X.2016 kierowniczka tejże Katedry; od XII.2021 profesora zwyczajna; trzykrotna stypendystka Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (Program Start. Stypendia dla Młodych Uczonych: edycje 2005 i 2006; Program Kwerenda: edycja 2008); stypendystka DAAD na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie (2012); laureatka fellowship w Graduierten Schule für Ost- und Südosteuropastudien an der Ludwig-Maximilians-Universität w Monachium (2014); laureatka fellowship Stiftung Hans Arp w Berlinie (2015); stypendystka DAAD na Uniwersytecie Ludwika Maksymiliana w Monachium oraz w Centralnym Instytucie Historii Sztuki w Monachium (2018); stypendystka DAAD na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie (2021); członkini polskiej sekcji AICA; współorganizatorka międzynarodowej konferencji „Re-Orientierung. Kontexte der Gegenwartskunst in der Türkei und unterwegs“ na Ludwig-Maximilians-Universität w Monachium (2015); autorka książek: „Młody Mehoffer” (wyd. Universitas, Kraków 2004), „Puls sztuki. OKOło wybranych zagadnień sztuki współczesnej” (wyd. Galeria Miejska Arsenał, Poznań 2010), „Otwieranie obrazu. De(kon)strukcja uniwersalnych mechanizmów widzenia w nieprzedstawiającym malarstwie sztalugowym II połowy XX wieku” (Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012) oraz „Julian Stańczak. Op art i dynamika percepcji” (wyd. Muza, Warszawa 2014); „Re-Orientierung. Kontexte der Gegenwartskunst in der Türkei und unterwegs“ (red. wraz z Burcu Dogramaci, Kulturverlag Kadmos, Berlin 2017); „Haptyczność poszerzona. Zmysł dotyku w sztuce drugiej połowy XX i początku XXI wieku“ (wyd. Universitas, Kraków 2020); „Bez tonu pewności. Sejsmografia sztuki współczesnej” (wyd. UAP, Poznań 2021); autorka wielu rozpraw z historii sztuki i tekstów krytycznych. Laureatka nagrody Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk w roku 2021 za książkę „Haptyczność poszerzona”. Obecnie wraz z dr Maike Steinkamp i dr Joachimem Jägerem współkuratoruje wystawę kolekcji Neue Nationalgalerie w Berlinie: „Zerreißprobe. Kunst zwischen Politik und Gesellschaft. Sammlung der Nationalgalerie 1945–2000 / Extreme Tension. Art between Politics and Society. Collection of the Nationalgalerie 1945–2000”.
Tematy badawcze: haptyczność, transmedialność, border art, sztuka współczesna w relacji do tradycji artystycznej, nieczytelność, sztuka o sztuce, materialność, strategie kuratorskie.
Wydarzenie towarzyszące
- 5 października 2024 (sobota)
- oprowadzanie po wystawie:
godzina 12.00 - spotkanie z artystą i kuratorką:
godzina 14.00
Patroni medialni
- TVP3 Wrocław
- Radio Wrocław
- Radio RAM
- Radio Wrocław Kultura
- Fundacja Archeologia Fotografii
- Niezła sztuka
