Wystawa stała

Pan Tadeusz Różewicz

Wernisaż: 9 października 2021


 

  • wstęp w ramach biletu do muzeum

9 października 2021 w Muzeum Pana Tadeusza została otwarta wystawa stała poświęcona Tadeuszowi Różewiczowi. 

Można na niej zobaczyć wybór materiałów pochodzących z obszernego archiwum przekazanego Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich, obejmującego nie tylko bezcenne rękopisy, ale także dokumenty i przedmioty codziennego użytku oraz imponujący księgozbiór. W gablotach znajdą się także scenariusze filmowe, które współtworzył Różewicz, jego zeszyty szkolne, świadczące o plastycznym talencie, debiut z gazetki szkolnej („Do moich wielbicieli”), listy od fanów, odmowy druku z lat 50. (twórczość zbyt smutna i ponura), kolaże od Wisławy Szymborskiej, polemiczne wiersze Czesława Miłosza, słowa zachęty dla młodego poety od Juliana Przybosia, pasterskie napomnienie od prymasa Stefana Wyszyńskiego i podziękowanie za zorganizowanie okularów od Leopolda Staffa. Zbiory Ossolineum uzupełniają wypożyczenia z innych instytucji (obrazy Marii Jaremy, Ewy Kierskiej-Hoffman, Jerzego Nowosielskiego, Tadeusza Brzozowskiego, Jerzego Tchórzewskiego, Kazimierza Mikulskiego) i od osób prywatnych (m.in obozowy nożyk, fotografie) oraz dzieła współczesnych artystów z dziedziny muzyki hip-hop, malarstwa ściennego, animacji komputerowej i ceramiki.

Wystawa o Tadeuszu Różewiczu stanowi pomost między częścią literacką a historyczną Muzeum Pana Tadeusza, czyli prezentacją Rękopisu „Pana Tadeusza” oraz kontekstów Mickiewiczowskiej epopei i ekspozycją Misja: Polska. Opowiada o bohaterze XX wieku, przedstawicielu pokolenia Kolumbów, który tak jak Jan Nowak-Jeziorański i Władysław Bartoszewski walczył z bronią w ręku w II wojnie światowej, ale po jej zakończeniu stronił od polityki. Chciał stać się głosem anonimowego człowieka, będąc jednocześnie wnikliwym obserwatorem i komentatorem rzeczywistości oraz wybitnym poetą.

Pan Tadeusz Różewicz to postać na poły realna, na poły literacka. Dokumenty prezentowane na wystawie poświadczają jego narodziny, działanie w konspiracji, studia, zdobyte wyróżnienia i nagrody. Codzienne przedmioty, fotografie i nagrania sprawiają, że odwiedzający wystawę może odnieść wrażenie, iż ma do czynienia z prawdziwym człowiekiem. Jest to pułapka zastawiona przez Tadeusza Różewicza na naiwnych odbiorców. W rzeczywistości widzimy go takim, jakim sam chciał się pokazać, jego figura wyłania się z autobiograficznych utworów, listów, fotograficznych performansów. Kim jest Tadeusz Różewicz? O to możemy zapytać jego samego, a przynajmniej sztuczną inteligencję, której osobowość tworzą jego wiersze. Bot Pan Tadeusz Różewicz zaprasza wszystkich chętnych do interakcji. 

Dialog jest istotnym elementem konstrukcji wystawy. Różewicz prowadził go z kulturą
i literaturą poprzednich epok, między innymi poprzez włączanie w swoje teksty fragmentów cudzych wypowiedzi. Lubił rozmowy z przyjaciółmi, także listowne, zadawał  pytania obrazom. Czytał aktywnie, na marginesach książek zapisywał uwagi. Z twórczością Tadeusza Różewicza dialogowali zaś tłumacze, reżyserzy spektakli, poeci, których styl kształtował, i artyści reprezentujący inne dziedziny sztuki, począwszy od muzyki (od opery do hip-hopu) poprzez rzeźbę do murali, a także czytelnicy (zachwyceni lub oburzeni) oraz krytycy. Teatr otwarty, poetyka fragmentu, kolaż tekstowy – to tylko niektóre z określeń poezji Różewicza prowokującej zaangażowanie odbiorcy w deszyfrowanie jej sensów. 

Narracja wystawy „Pan Tadeusz Różewicz” jest achronologiczna i nielinearna. Skupia się wokół tematów ważnych w twórczości pisarza, takich jak trauma wojenna i nostalgia za dzieciństwem, dociekania na temat wiary, poczucie wewnętrznej martwoty, czy fascynacja malarstwem i obszarem popkultury. Ważnymi zagadnieniami są także twórczość dramaturgiczna i scenopisarska Tadeusza Różewicza oraz jego lokalna, wrocławska i światowa recepcja.

mkidn

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.


Patroni

Patroni medialni: TVP Kultura, TVP3 Wrocław, Radio Wrocław, Radio Ram, Radio Wrocław Kultura, Wroclife, Magazyn Szum

Partner medialny: Tygodnik Powszechny


Archiwalne wystawy poświęcone Tadeuszowi Różewiczowi

Tadeusz Różewicz był już wielokrotnie patronem wydarzeń realizowanych przez Muzeum Pana Tadeusza. Wystawa Stankiewicz – Różewicz – Stankiewicz” (11 kwietnia–25 czerwca 2017) ukazywała rezultaty jego przyjacielskiej współpracy z Eugeniuszem Getem-Stankiewiczem. Zaprezentowano rękopisy, grafiki, miedzioryty, plakaty teatralne i wspólne książki artystów ze zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, kolekcji prywatnej Janusza Stankiewicza oraz ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu. 

Koncepcja wystawy Różewicz. Bez tekstu” (15 grudnia 2017–18 marca 2018) zakładała pokazanie poety, który krył się za swoimi wierszami, dramatami, prozą poprzez nagrania jego niechętnie udzielanych wywiadów, zgromadzone w archiwum TVP Wrocław. Filmy zmontowane z krótkich, nierzadko aforystycznych wypowiedzi Tadeusza Różewicza, ukazywały go jako człowieka dowcipnego, ironicznego, czasem złośliwego i świetnie zorientowanego nawet w kulturze pop. 

Na wystawie „Tadeusz Różewicz w obiektywie Adama Hawałeja” (28 lutego–2 czerwca 2019) można było zobaczyć dwadzieścia cztery fotografie, owoce trwającej blisko ćwierć wieku znajomości obu twórców. Adam Hawałej pierwsze zdjęcie zrobił poecie w roku 1986 w biurze sekretarza literackiego Teatru Polskiego, ostatnie w 2010 podczas prób Białego małżeństwa we Wrocławskim Teatrze Współczesnym.

Wystawa planszowa „Filmy Różewiczów” (22 marca–4 czerwca 2019) połączona z przeglądem filmowym w kinie Popiół i Diament, prezentowała rezultaty współpracy Stanisława Różewicza, reżysera z bratem, współscenarzystą jego dziewięciu filmów. Przy czterech filmach współpracował z nimi Kornel Filipowicz (1913–1990). Tworzyli nieformalną spółkę filmową Miczura-Film, która nazwę otrzymała po kotce Filipowicza.

Przypomniane wyżej wystawy ukazują Różewicza otwartego (chociaż niekiedy kapryśnego) na dialog i współpracę z plastykami, fotografami, filmowcami. Poeta został także bohaterem I Festiwalu Tradycji Literackich w 2017 roku.


Wirtualne muzeum Tadeusza Różewicza

W 2018 roku ukazało się wydawnictwo Interpretacje, zawierające teksty krytyczne i artystyczne, z których część poświęcono Tadeuszowi Różewiczowi. Proza i wiersze powstały w odpowiedzi na hasło: Tadeusz Różewicz zwiedza muzeum swojego imienia. Wątek muzealny kontynuuje cykl esejów o fascynacji poety działami sztuki (od paleolitu do współczesności), a także filmowych dialogów z przymrużeniem oka, z których można się dowiedzieć, czy Tadeusz Różewicz wierzył w życie wieczne, ale także tego, co lubił jeść. Materiały te ukazują się od 2020 roku pod szyldem Wirtualne muzeum Tadeusza Różewicza.

Odwiedź Muzeum Pana Tadeusza