„Żółte światło” Jerzego Pilcha: w rocznicę urodzin pisarza

Dziesiątego sierpnia siedemdziesiąte urodziny obchodziłby Jerzy Pilch, uwielbiany przez czytelników pisarz i felietonista. Najnowszy odcinek audycji z cyklu „W księgarni” postanowiliśmy więc poświęcić jednej z jego mniej znanych książek – zbiorowi opowiadań „Żółte światło”, który ukazał się w 2019 roku (wydawnictwo Wielka Litera).

Pilch pozostaje jednym z najpopularniejszych współczesnych polskich literatów, autorem powieści, scenariuszy, dramatów, dobrze znanym i ze swojej twórczości, i z pochodzenia – urodził się w Wiśle, na Śląsku Cieszyńskim. W muzealnej księgarni sprzedaży można znaleźć również inne książki pisarza: „Pod Mocnym Aniołem”, „Inne rozkosze”, „Widok z mojego boksu”, „Żywego ducha”, „Zuzę albo czas oddalenia”, „Trzeci dziennik. 7 maja 2017-15 lipca 2018”.

Urodził się w 1952 roku, zmarł w 2020 roku w Kielcach. Wychował się w rodzinie protestanckiej, w wieku dziesięciu lat wyprowadził się z rodzicami do Krakowa. Studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim, w latach 1975-1985 pracował jako adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej w Krakowie. W 1975 debiutował jako krytyk literacki. Na początku lat 80. zaczął publikować felietony w „Tygodniku Powszechnym”, które ukazywały się na tam przez niemal dekadę, i dzięki którym autor zyskał miano jednego z najwybitniejszych polskich felietonistów. W marcu 1999 roku przeniósł się na łamy „Polityki”, później „Dziennika”, a w latach 2010-2011 „Przekroju”. W lipcu 2012 roku Pilch wrócił do „Tygodnika Powszechnego”. Do najważniejszych książek Pilcha należą: „Spis cudzołożnic. Proza podróżna”, „Bezpowrotnie utracona leworęczność”, „Miasto utrapienia”, „Moje pierwsze samobójstwo”, „Marsz Polonia”, „Pod Mocnym Aniołem”, „Portret młodej wenecjanki”. Pilch był laureatem wielu nagród literackich, między innymi Nagrody Fundacji imienia Kościelskich (1989) za tom poetycki „Wyznania twórcy pokątnej literatury erotycznej” i „Nike” (2001) za „Pod Mocnym Aniołem”. W twórczości Jerzego Pilcha stale powraca temat dzieciństwa i tradycji rodzinnych, o których po raz pierwszy zaczął pisać w powieści „Inne rozkosze” (1995).

O czym jest „Żółte światło”? Książka składa się z ośmiu opowiadań, które łączą się za pomocą autobiograficznych odniesień do różnych postaci i wydarzeń z życia samego Jerzego Pilcha. Fikcja miesza się tutaj z wątkami realistycznymi, które uważny czytelnik z łatwością wyłapie i połączy z biografią autora. Ale to przed wszystkim fikcja w tej książce nie ma granic: bohaterowie znajdują się w różnych miejscach, czasach, epokach. Pierwszoosobowy narrator opowiada o swojej relacji z ojcem – żołnierzem Wehrmachtu (między innymi w „Zeszytach Ariela”); o romansie z czterdzieści lat młodszą kobietą: studentką Weroniką (w „Historii sekretnego ślubu” oraz w „Jedynym arcydziele starego dadaisty”), czy o wizjach samobójczych (opowiadanie „Dzień wisielca”). Dodatkowo w główny tok narracji wchodzą liczne autoironiczne komentarze czy dygresje autora o świecie, w tym bieżące, chociażby komentarze do nieudolnych rządów pewnej partii. Ten tekst to rodzaj autoterapii, przelewanie myśli i uczuć na papier kolejnych nowych zeszytów; refleksje o pobożności czy dużej różnicy wieku między kochankami. Opowiadania łączy postać Ariela Poschukala, który jest zarazem narratorem; alter ego autora, i głównym bohaterem esejów.


Więcej publikacji