Bohaterem dwudziestego drugiego odcinka podcastu „W księgarni” jest Zygmunt Haupt. „Baskijski diabeł” (Wydawnictwo Czarne 2016) to wydanie krytyczne utworów pisarza pod redakcją profesora Aleksandra Madydy. Prawie osiemset stron w 2007 roku ukazało się pierwotnie w skróconej formie w Wydawnictwie Czytelnik.

Haupt wydał za życia tylko jedną ukończoną książkę, zbiór opowiadań „Pierścień z papieru”, ale mimo tak niewielkiego dorobku otrzymał w 1962 roku Nagrodę Literacką „Kultury” i Nagrodę Fundacji Kościelskich. Cała jego twórczość zamyka się właściwie w dwóch pozycjach – „Pierścieniu…” i „Szpicy”, dość przypadkowo złożonej przez Renatę Gorczyńską z bardzo różnych tekstów, wydanej kilkanaście lat po śmierci pisarza.

Specyfika twórczości Haupta wiąże się bardzo mocno z jego emigrancką biografią – niemożność powrotu do Polski prowokowała do odzyskiwania wspomnień, wielokrotnego opisywania widzianych kiedyś miejsc lub do wymyślania nowych, na wzór tamtych, zapamiętanych z młodości.

Jeśli krytycy podejmują się analizy twórczości Haupta, zwracają uwagę na specyficzny sposób, w jaki pisze on o pamięci, nostalgii i jak wraca do miejsc utraconych. Pamięć pisarza to „pamięć widząca miejsca”, każde jego wspomnienie posiada zawsze obrazowy charakter i wymiar przestrzenny, stanowi określone topograficznie miejsce. Dla Haupta „widzieć” nie znaczy tylko „mieć przed oczami”, ale także opisać, by móc później odtworzyć w wyobraźni. Dla Haupta charakterystyczny jest oczywiście autobiografizm prozy i jej cechy związane ze strukturą gawędy i innych gatunków mówionych.

„Baskijski diabeł” to jak dotąd najobszerniejsze zestawienie utworów Zygmunta Haupta, tych rozproszonych i wydanych w tomach, w pismach literackich oraz wydobytych z archiwum pisarza na Uniwersytecie Stanforda.