W podcaście „W księgarni” polecamy lektury nie tylko romantyczne, na co dzień dostępne w Muzeum Pana Tadeusza – chwilowo zamkniętym, mamy jednak nadzieję, że nie na długo. W czterdziestym trzecim odcinku prezentujemy zbiór opowiadań Giedry Radvilavičiūtė „Dzisiaj śpię od ściany”, w przekładzie Małgorzaty Gierałtowskiej, opublikowany przez Kolegium Europy Wschodniej imienia Jana Nowaka Jeziorańskiego w 2020 roku. Oryginał ukazał się na Litwie dekadę wcześniej. Opowiadania, jak wiadomo, to forma przez długi czas traktowana na polskim rynku trochę po macoszemu – na szczęście od kilku lat wydawcy zdają się mniej bać krótszych próz – nie bez kozery nazywanych „mistrzowskimi”. Cieszy tym bardziej to, że litewskich książek jest u nas boleśnie mało, a przecież związki między naszymi krajami od zawsze są bliskie i ważne, nie tylko politycznie, ale też gdy chodzi o literaturę.

KEW to fundacja założona w 2001 roku przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, któremu poświęcona jest wystawa stała w Muzeum Pana Tadeusza zatytułowana „Misja: Polska”. „Kurier z Warszawy” założył fundację, myśląc o budowie Europy Wschodniej jako wspólnoty ludzi wolnych i skorych do dialogu. A jej działalność obejmuje również prowadzenie wydawnictwa publikującego m.in. literaturę litewską, białoruską, łotewską, ukraińską czy rosyjską.

Giedra Radvilavičiūtė-Subačienė urodziła się w 1960 roku w Poniewieżu. To prozaiczka i eseistka. W 1983 roku ukończyła lituanistykę na Uniwersytecie Wileńskim. Pracowała przez kilka lat jako nauczycielka w północnym rejonie Litwy oraz jako dziennikarka w Wilnie. Przez cztery lata mieszkała w Chicago. Debiutowała jako autorka opowiadania w 1986 roku. Sławę i uznanie krytyków przyniosły jej krótkie formy prozatorskie publikowane w tygodniku kulturalnym „Šiaurės Atėnai”. W 2002 roku wraz z innymi litewskimi autorami wydała zbiór esejów pod polskim tytułem „Fabułę najlepiej wystrzelić w kosmos”, a w 2004 roku autorski zbiór opowiadań „Zaplanowane chwile”. W 2015 roku została uhonorowana Litewską Nagrodą Państwową w Dziedzinie Literatury i Sztuki. „Dzisiaj śpię od ściany” wyróżniony został w 2012 roku Europejską Nagrodą Literacką. Twórczość Radvilavičiūtė tłumaczona była między innymi na język angielski, francuski, duński, rosyjski, chorwacki, bułgarski, niemiecki.

Małgorzata Gierałtowska urodziła się w 1979 roku. Jest tłumaczką z języka litewskiego, absolwentką Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Bałtystyki na Uniwersytecie Warszawskim, autorką artykułów naukowych poświęconych XX-wiecznej prozie litewskiej. Współpracuje z Centrum Litewskim przy Ambasadzie Republiki Litewskiej oraz z Litewskim Instytutem Kultury w Wilnie. Tłumaczy poezję, prozę, literaturę dziecięcą, eseistykę i sztuki teatralne. Przełożyła między innymi książki: „Władza, wyobraźnia i pamięć: szkice o polityce i literaturze” Leonidasa Donskisa; „Mała zima”, „Zaginiony obraz” i „Długaśna sąsiadka” Kęstutisa Kasparavičiusa; „Bogaś z Zielonej łąki” Ingridy Vizbaraite; „Kuka Muka i skrzat Nieład” Liny Żutaute.

Wybór opowiadań składa się z dwunastu historii. W publikacji można wyszukać wiele wątków autobiograficznych, kusi też, by narratorkę utożsamić z autorką książki. To bardzo osobiste, prywatne prozy mające nie do końca czystą opowiadaniową formę – zawierają bowiem i elementy eseju, felietonu, gawędy, a także surrealizmu i realizmu magicznego.