Płaszcz Konrada – czytanie aktorskie Macieja Tomaszewskiego
w ramach programu towarzyszącego wystawie Prawem naszym – zmartwychwstanie
- 9 lutego 2019 (sobota), godz. 16.00
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, wejściówki do odebrania w kasach muzeum, możliwa rezerwacja mailowa: zapisy@ossolineum.pl, (zarezerwowane wejściówki należy odebrać najpóźniej pół godziny przed wydarzeniem)
Zapraszamy do Muzeum Pana Tadeusza na spotkanie, podczas którego aktor Maciej Tomaszewski przeczyta teksty romantyczne i współczesne, wchodzące w dialog z mesjanistycznymi ideami narodu, ofiary, wybrania i oczekiwania.
Słowa Prawem naszym – zmartwychwstanie pochodzą z poematu Przedświt Zygmunta Krasińskiego. Cytat ten został wyryty na medalu upamiętniającym Józefa Piłsudskiego, wydanym w roku 1916 i prezentowanym na wystawie. Obok niego znajduje się obraz olejny pod tytułem Jutrznia, namalowany przez Cypriana Kamila Norwida. Dzieje rozbiorów Polski i politycznej walki o odzyskanie wolności można opowiedzieć właśnie poprzez teksty poetyckie i dzieła sztuki. W pamięci zbiorowej trudno czasami odseparować fakty historyczne od opowieści, a bohaterów historycznych od literackich.
Zagadnienie dobrze ilustruje anegdota przytoczona przez Adolfa Bocheńskiego:
W pewnym salonie grupującym zarówno oświeconą arystokrację, jak elitę pisarzy, pewnego dnia u progu XIX wieku urządzono zabawę polegającą na tym, iż każdy podawał na niepodpisanej kartce szczyt swoich marzeń, po czym miano przeznaczyć nagrodę dla najlepszego sformułowania. Zdobyła ją kartka z hasłem: „Wygrać bitwę i napisać poemat”. Autorem okazał się młody Adam Czartoryski (…).
Romantycy czekali na odzyskanie niepodległości, rozumiejąc, że i w życiu, i w literaturze nie obędzie się bez ofiar. Realizacji mesjanistycznych proroctw doczekano się w 1918 roku, wtedy też rolę wodza, wyprowadzającego naród ze śmierci do życia, przypisano Józefowi Piłsudskiemu. Możliwość wcielania w życie zamierzeń i postulatów odbudowy państwa sprawiła, że język mówienia o nich stał się mniej wizyjny, a bliższy konkretowi instrukcji bądź programu. Tymczasem literatura, niezobowiązana już do krzepienia serc, mogła i może nadal pełnić inne role: przekłuwać balony obywatelskiego samozadowolenia, rozdrapywać rany narodowych grzechów, porywać czytelników do zupełnie innych, prywatnych i rozrywkowych światów. Może nawet robić to wszystko naraz, jeśli tylko uda się jej pozbyć płaszcza Konrada, zwanego przez niektórych koszulą Dejaniry. Bo literatura, tak jak owa zabójcza koszula i Ojczyzna, potrafi karmić się ofiarami. Mickiewicz to przeczuwał, pisząc: Ile cię trzeba cenić, tylko ten się dowie, kto cię stracił. Autorzy późniejszych epok również doświadczali impulsów twórczych płynących z katastrof i konfliktów.
Fragmenty tekstów, których wysłuchamy (autorstwa między innymi Adama Mickiewicza, Cypriana Kamila Norwida, Zbigniewa Herberta, Witolda Gombrowicza i Marcina Świetlickiego), pisanych w wieku XIX i XX, z których część w rękopisach lub drukach prezentujemy na wystawie, opowiedzą nam co nieco o historycznych narodowo-mesjanistycznych marzeniach i rozczarowaniach, zarysowując przy okazji obraz Polski współczesnej.
gość:
Maciej Tomaszewski – absolwent PWST w Krakowie Filia we Wrocławiu, od 1985 aktor Wrocławskiego Teatru Współczesnego im. Edmunda Wiercińskiego. W 1987 otrzymał ministerialną Nagrodę Artystyczną Młodych im. Wyspiańskiego. Jest czterokrotnym laureatem wrocławskiej nagrody „Złota Iglica”. Występował także w Teatrze Muzycznym-Operetce Wrocławskiej we Wrocławiu (1998), Teatrze Polskim w Szczecinie (2002–2006), Teatrze Rozmaitości w Warszawie (2003–2004) i warszawskim Teatrze Rampa na Targówku (2004). W 2003 otrzymał nagrodę aktorską za rolę Stuarta w spektaklu Zwycięstwo na II Festiwalu Prapremier w Bydgoszczy. Znany także z ról w filmach i serialach telewizyjnych, m.in. Dzień świra, Sala samobójców, Prawo Agaty, Pierwsza miłość.
*Cytat pochodzi z książki Adolfa. Bocheńskiego Rzecz o psychice narodu polskiego, Warszawa 1986, s. 25. Za: S. Lasota, Romantyzm – niezwykły czas polskiego patriotyzmu, [w:] Patriotyzm fundamentem bezpieczeństwa narodowego RP w XXI wieku, red. K. Gąsiorek, W. S. Moczulski, Warszawa 2011, s. 31.
>>Więcej informacji o wystawie Prawem naszym – zmartwychwstanie:
patroni medialni:
Gazeta Wyborcza, Ale Historia
Gazeta Wrocławska, Nasze Miasto,
Radio Wrocław, Radio Ram, Radio Wrocław Kultura,
O.pl Polski Portal Kultury, Wroclife
Dofinansowano ze środków MKiDN w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022.
