Współcześni romantycy

WSPÓŁCZEŚNI ROMANTYCY – WIZERUNEK

Cykl spotkań organizowanych od 2016 roku wspólnie z Uniwersytetem SWPS. Zaproszeni goście ze współczesnej, naukowej perspektywy przyglądają się zagadnieniom charakterystycznym dla kultury romantycznej, które są aktualne również dzisiaj. Motywem przewodnim wiosennego cyklu wykładów jest świadome i nieświadome kreowanie wizerunku w literaturze oraz w życiu.

• wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, informacje o zapisach na stronach www.muzeumpanatadeusza.ossolineum.pl oraz www.swps.pl

Program na sezon 2018/2019

Aktualne

CZERWIEC 2019

• 8 czerwca 2019, godz. 16.00
  Wąsik Słowackiego. Kreowanie marki osobistej
  dr Karina Stasiuk-Krajewska
• >>wypełnij formularz zgłoszeniowy

Mickiewicz czy Słowacki jako właściciele silnych osobistych marek? Udało im się wyróżnić, sprawić, aby ich nazwiska zostały dobrze zapamiętane, oraz zbudować szeroką i trwałą sieć odbiorców, na których wywarli wpływ. Czego możemy się od nich uczyć, tworząc własne marki?

Twórcy romantyczni znaleźli stałe miejsce w kanonie literatury polskiej. Wszyscy poznajemy ich, oczywiście wybrane, utwory w szkołach, często bezbłędnie rozpoznajemy pochodzące z nich frazy. Niektóre znamy na pamięć. Te tekst stały się symbolem polskiej literatury, ale także szerzej – symbolem literatury wartościowej, a idąc jeszcze dalej, ostatecznie – symbolem sukcesu literackiego. Jednak Mickiewicza czy Słowackiego rozpoznajemy przecież nie tylko w napisanych przez nich utworach, znamy także ich wizerunki z portretów, orientujemy się, choćby pobieżnie, we fragmentach ich biografii.

Czy dzieje się tak dlatego, że napisane przez nich teksty mają bardzo wysoką jakość literacką? Czy też może dlatego, że odegrały tak istotną rolę w polskiej kulturze, a ostatecznie w historii naszego kraju? Z pewnością, po części, tak jest. Jednak, być może chodzi także o coś innego – o to, co potocznie nazywamy osobowością, charyzmą, a co współcześnie określane bywa silną marką osobistą.

Budowanie marki osobistej, tzw. personal branding, to dzisiaj rozbudowana praktyka z istotnym zapleczem teoretycznym odnoszącym się do teorii komunikacji, komunikowania wizerunkowego, ale także marketingu i psychologii. To zespół kompetencji niezbędnych na współczesnym rynku pracy. Czy kategorie obecne w podręcznikach i poradnikach z tego zakresu można odnieść do polskich romantyków? Czy taki przeskok czasowy nie jest nadużyciem?

O tym wszystkim rozmawiać będziemy na spotkaniu, pamiętając o tym, że podobieństwa i wzajemne korelacje zjawisk mogą nas zaskoczyć. Wszak za pierwszego celebrytę uznawany jest nie kto inny, jak George Gordon Byron.

dr Karina Stasiuk-Krajewska – zajmuje się etyką w dziennikarstwie, public relations i reklamie, a także budowaniem wizerunku, teorią komunikacji i mediów oraz kulturą popularną. Interesuje się rolą odbiorców i interpretacją przez nich tekstów kultury popularnej. We wrocławskim wydziale Uniwersytetu SWPS prowadzi zajęcia z zakresu nauki o komunikowaniu, kultury popularnej, public relations, etyki reklamy i PR.

MINIONE

Maj 2019

• 11 maja 2019, godz. 16.00
  Zaburzony wizerunek własnej osoby
  gość: dr Anna Jeleń

Legenda romantyczna bywała efektem niemożności zaakceptowania rzeczywistego siebie. Romantyk bał się być zwykły i niedoskonały. Czy można ten strach porównać z współcześnie diagnozowanymi zaburzeniami takimi jak dysmorfofobia lub anoreksja?

Bohater romantyczny – blady, szczupły, niedożywiony (często naprawdę), leczący się na suchoty i spędzający całe dni w bibliotece o chlebie i wodzie, zgłębiający wiedzę i wzbogacający się duchowo – taki wizerunek często wynosimy z lektur szkolnych. Jednak wygląd zewnętrzny to jedno, a wewnętrzne zmagania „prawdziwych” i literackich romantyków z własnymi niedoskonałościami i słabościami – to już zupełnie inna kwestia. Czy patrzyli w lustro i podobało im się to, co widzieli? Czy byli zadowoleni z siebie, czy też czuli do siebie odrazę? Czy tak jak wiele osób współcześnie odczuwali lęk przed byciem zwyczajnym i niedoskonałym? Kiedy spojrzymy na piękny Portret Adama Mickiewicza na Judahu skale Walerego Wańkowicza trudno to sobie wyobrazić, ale z pewnością dla artystów różnych dziedzin wygląd zewnętrzny i budowanie własnego wizerunku były niezmiernie istotne.

Czy dążenie do nie tylko intelektualnej doskonałości w romantycznych biografiach możemy porównać z diagnozowanymi współcześnie zaburzeniami takimi jak dysmorfofobia lub anoreksja? Jadłowstręt psychiczny/anoreksja psychiczna (AN) i zaburzenie dysmorficzne ciała/dysmorfofobia (BDD) to poważne schorzenia psychiczne, z których oba są związane z zaburzeniem obrazu ciała. Anoreksja psychiczna, jako zaburzenie o podłożu wieloczynnikowym, opisywana jest w różnych kontekstach, m.in. medycznym, psychologicznym czy kulturowo-społecznym. Naukowcy często odwołują się właśnie do tak istotnego dla nas kontekstu kulturowego: „dominujący w danym okresie dyskurs decyduje, czy głodzenie się będzie interpretowane jako wyraz świętości, opętanie przez szatana, cud natury, niezwykły wyczyn, próba wywarcia nacisku czy wreszcie jako zaburzenie”.

Część badaczy zwraca też uwagę na wpływy kulturowe, np. kult piękna promowany w mediach, które przyczyniają się do rozwoju i podtrzymania objawów BDD. Może to być istotne szczególnie w okresie adolescencji, kiedy młody człowiek zaczyna bardziej interesować się swoim wyglądem i poszukuje akceptacji w grupie rówieśników. Znaczenie mają też cechy osobowości, np. niskie poczucie własnej wartości, nieśmiałość oraz relacje rodzinne – wywoływanie uczucia niepewności, odrzucenie. Badacze zainteresowali się również tzw. „snapchatową dysmorfofobią”, czyli nowym, niepokojącym zjawiskiem, polegającym na tym, że ludzie chcą wyglądać jak na zdjęciach z filtrami.

O problemach z postrzeganiem siebie opowie w trakcie spotkania dr Anna Jeleń.

Anna Jeleń – absolwentka psychologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ukończyła stacjonarne studia doktoranckie na Uniwersytecie Medycznym im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, gdzie uzyskała stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk medycznych w dyscyplinie medycyna w specjalności psychologia kliniczna. Ukończyła pięcioletnie całościowe szkolenie podyplomowe przygotowujące do uzyskania certyfikatu psychoterapeuty atestowane przez Sekcję Naukową Psychoterapii i Terapii Rodzin PTP, kurs dla psychologów biegłych sądowych zorganizowany przez Stowarzyszenie Psychologów Sądowych w Polsce oraz kursy doskonalące z zakresu seksuologii w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Obecnie w trakcie specjalizacji z psychologii klinicznej. Od 2010 r. członek Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

KWIECIEŃ 2019

• 13 kwietnia 2019 (sobota), godz. 16.00
  Lustereczko, powiedz przecie. Czy piękno jest ważne na świecie? Istota atrakcyjności fizycznej
  gość: dr Dagmara Gawron

Czy atrakcyjność to rzecz ponadkulturowa, czy uwarunkowana modą? Romantyczne bohaterki i bohaterowie mieli być bladzi, rozmarzeni i chorowici. Zupełnie inaczej jest współcześnie, cenimy zdrową opaleniznę i wysportowaną sylwetkę. Jednak psychologia ewolucyjna podpowiada nam, że pewne cechy będziemy uznawać za piękne niezależnie od czasów, w których żyjemy.

Powszechnie uważa się, że uroda nie jest najważniejszą cechą człowieka. Szereg badań psychologicznych wskazuje jednak na wiele rzeczywistych korzyści płynących z ładnego wyglądu. Paradoksalnie chcemy myśleć, że atrakcyjność nie jest ważna, jednak nadmiernie dbamy o własny wygląd. Podczas wykładu odpowiemy na pytania o to, w jakich sytuacjach społecznych uroda pomaga i czy w ogóle może przeszkadzać? Dlaczego botoks poprawia nastrój i co sprawia, że ludzie chcą być piękni za wszelką cenę? Co zatem jest pięknem i co nam się podoba? Jak zmieniały się standardy urody na przestrzeni lat i czy istnieją uniwersalne kanony piękna?

Od wieków uroda z jednej strony utożsamiana jest z dobrem i elegancją, a z drugiej traktuje się ją jako narzędzie wpływu i osiągania własnych korzyści. Literatura piękna przedstawia kreacje urodziwych i dobrych niewiast bądź wizerunki femmes fatales. Jednakże to uroda stanowi punkt wspólny tych postaci. Współcześnie natomiast jesteśmy narażeni na internalizację nierealistycznych standardów urody prezentowanych w mediach. Silnie modyfikowane i poddawane obróbce w photoshopie wizerunki traktowane są jako autentyczne i pożądane, w efekcie stanowiąc obiekty porównań społecznych. Wynik takich porównań nieuchronnie prowadzi do niezadowolenia z własnego wyglądu oraz do ryzykownych zachowań związanych z motywacją do udoskonalania swojego ciała.

Kwestie dotyczące urody pojawiają się właściwie wszędzie, nawet tytuły wiadomości w mass mediach przepełnione są określeniami dotyczącymi wyglądu: „piękna tenisistka spotyka się z żonatym mężczyzną”, „urodziła czwórkę dzieci, a wygląda jak nastolatka”. Jak ważne jest zatem piękno na świecie?

dr Dagmara Gawron – adiunkt na Uniwersytecie Zielonogórskim oraz wykładowca wrocławskiego wydziału Uniwersytetu SWPS. Zajmuje się psychologią osobowości, psychologią emocji i motywacji. Prowadzi badania w zakresie koncentracji na własnym wyglądzie i jej związku z psychospołecznym funkcjonowaniem kobiet i mężczyzn. Autorka artykułów naukowych w obszarach wizerunku własnej osoby, emocji i motywacji.

MARZEC 2019

• 16 marca 2019 (sobota), godz. 17.00
  Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego. Potrzeba przynależności do grupy w wizerunku indywidualnym
  gość: dr hab. Tomasz Grzyb
• >>formularz zgłoszeniowy na stronie Uniwersytetu SWPS

Współczesna wiedza psychologiczna pokazuje, że choć lubimy o sobie myśleć jak o indywidualistach, to tak naprawdę jesteśmy konformistyczni. Dlaczego tak się dzieje? Co nam daje poczucie, że jesteśmy częścią grupy i że jesteśmy podobni do innych? Czy kopiowanie zachowań innych staje się dla nas stałym nawykiem, czy jest tylko okazjonalne? Kogo najchętniej naśladujemy? Te pytania zadamy sobie (i poszukamy na nie odpowiedzi) w trakcie spotkania.

Problem związany z chęcią bycia oryginalnym nie jest nowy. Już romantycy podkreślali swój charakterystyczny wizerunek, często związany z rolą, w jakiej występowali. Romantyk mógł być spiskowcem (kamuflujący płaszcz, kapelusz nasunięty na czoło), podróżnikiem (egzotyczne elementy ubioru, turban, pióropusz, myśliwskie trofea) lub nieszczęśliwie zakochanym (podkrążone oczy, włosy i odzież w nieładzie). Dla elegantów ważne były atrybuty indywidualne (charakterystyczny wąsik Słowackiego). To wtedy indywidualizm stał się modny, ale kreowanie wizerunku dotyczyło tylko elit. Obecnie, dzięki dostępności narzędzi do autokreacji, trafiła ona „pod strzechy”. Czy oznacza to, że bardziej się od siebie różnimy, czy że jesteśmy do siebie bardziej podobni? I jakie są konsekwencje psychologiczne oraz społeczne masowego indywidualizmu? Między innymi o tym opowie prowadzący wykład dr hab. Tomasz Grzyb.

dr hab. Tomasz Grzyb – psycholog. Zajmuje się psychologią wpływu społecznego. Interesuje się także metodologią badań psychologicznych, marketingiem i nowymi technologiami. Pracę naukową łączy z praktyką marketingową. Prowadzi szkolenia w dziedzinie psychologii społecznej, manipulacji i perswazji. Od 2013 roku kształci oficerów NATO i krajów stowarzyszonych w zakresie technik wpływu społecznego. Autor publikacji na temat psychologii wpływu społecznego i mechanizmów ludzkich zachowań w sytuacjach kryzysowych, w tym książki „Psychologiczne aspekty sytuacji kryzysowych” (2011). Redaktor wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych, m.in. w „Journal of Applied Psychology” oraz „Marketing i Rynek”. W 2014 roku otrzymał Certificate of Appreciation od Dowództwa Operacji Specjalnych NATO w Afganistanie. Na Uniwersytecie SWPS prowadzi zajęcia z metodologii badań psychologicznych i statystyki z wykorzystaniem komputerów oraz eksperymentalnych metod badań percepcji.

STYCZEŃ 2019

• 12 stycznia 2019 (sobota), godz. 16.00
  Strach się bać. O lęku z perspektywy klinicznej
  gość: Zofia Szynal

o spotkaniu:
Każdemu z nas zdarza się bać. Strach, jak każda inna emocja, jest nam bardzo potrzebny. To dzięki niemu w sytuacji zagrożenia, dzięki natychmiastowej produkcji adrenaliny, możliwa jest reakcja typu: „uciekaj lub walcz”. Czasem jednak strach pojawia się mimo braku rzeczywistego zagrożenia, a fizjologiczne i poznawcze aspekty lęku dezorganizują życie i stają powodem cierpienia. Wówczas możemy mówić o zaburzeniach lękowych. Ta obszerna grupa zaburzeń psychicznych to jeden z częstszych problemów, z którymi pacjenci zgłaszają się do gabinetów psychologicznych w XXI wieku.

Podczas wykładu przyjrzymy się lękowi z perspektywy klinicznej. Zastanowimy się, czym różni się od strachu, czego najczęściej się boimy, jak poradzić sobie z objawami lęku oraz gdzie i kiedy szukać profesjonalnej pomocy.

gość:
Zofia Szynal – psycholog i psychoterapeuta. Ukończyła studia magisterskie i studia podyplomowe „Praktyczna Diagnoza Psychologiczna” na Uniwersytecie SWPS we Wrocławiu oraz dwuletnie studia podyplomowe „Seksuologia kliniczna – opiniowanie, edukacja i terapia” na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Aktualnie w trakcie studiów drugiego stopnia w Szkole Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej pod kierownictwem dr Popiel i dr Pragłowskiej. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego i Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczo–Behawioralnej.

GRUDZIEŃ 2018

• 8 grudnia 2018 (sobota), godz. 16.00
  Lęk przed obcymi
  gość: dr Ziad Abou Saleh

o spotkaniu:
Mowa będzie o dynamice lęku przed uchodźcami, deklarowanej i rzeczywistej tolerancji, zależności pomiędzy otwartością na kulturową odmienność a narodową homogenicznością społeczeństwa. A także o tożsamości kulturowej, jej podstawach, kondycji i stabilności. Kontakt z odmiennymi wzorcami kulturowymi jest dla nich swoistą weryfikacją oraz impulsem wywołującym problem skrótowo zawarty w sformułowaniu: spotkanie vs. konfrontacja.

Uchwycona w badaniach intensywność lęku przed uchodźcami, niekiedy przybierająca formę niechęci lub wrogości wobec nich. Dostrzec można niespójność poglądów, postaw i oczekiwań wobec kulturowego zróżnicowania współczesnego świata. Następuje szczególne połączenie nowoczesności (swoboda w posługiwaniu się technologią, doświadczenie w podróżach zagranicznych, przeświadczenie o przynależności do „obywateli świata”) z elementami jednoznacznie anachronicznymi (patriotyzm w formie „narodocentryzmu”, wrogość jako pierwszoplanowa postawa w relacji z nieznanym). Z perspektywy socjologicznej jest to niezwykle interesujące, ze względów społecznych wzbudzać może jednak uzasadniony niepokój.

gość:
dr Ziad Abou Saleh – Syryjczyk mieszkający we Wrocławiu od 1983 roku. W 1989 roku ukończył studia informatyczne, a w 1997 r. doktoryzował się w dziedzinie socjologii. Od 2000 r. wykładowca akademicki z doświadczeniem w zakresie nauk humanistycznych (socjolog). Jest autorem książki pt. „W poszukiwaniu piątego kąta, czyli obcokrajowcy o Polakach”. Współpracuje z Uniwersytetem SWPS i Wyższą Szkołą Bankową we Wrocławiu, prowadzi zajęcia z zakresu socjologii międzykulturowej, Kultura arabska dla Polaków, Kulturowe uwarunkowania negocjacji międzynarodowych, aspekt polsko-arabski, Psychologiczne aspekty terroryzmu i Sztuka negocjacji w aspekcie polsko-arabskim. Jest ekspertem do spraw dialogu i negocjacji polsko–arabskich.

LISTOPAD 2018

• 10 listopada 2018 (sobota), godz. 16.00
  Lot nad wirtualnym gniazdem. Największe lęki czasów cyfrowej rewolucji
  gość: Jakub Kuś

o spotkaniu:
Czasy, w których żyjemy, bywają nazywane „epoką cyfrowej rewolucji”. Wzrost znaczenia nowych technologii w ciągu ostatnich trzech dekad określa się mianem jednej z najbardziej dynamicznych rewolucji, jakich doświadczyła ludzkość. Manuel Castells, wybitny hiszpański socjolog, twierdzi wręcz, że jest to zmiana, której konsekwencje nieodwracalnie przemienią ludzkość i relacje społeczne w stopniu wcześniej niewyobrażalnym. Tak wielka i silna rewolucja rodzi też wiele lęków. Nauki takie jak psychologia, socjologia czy filozofia już od wielu lat stawiają pytania o to, w jakim kierunku zmierzamy w kontekście rozwoju nowych technologii. Czy roboty przejmą naszą pracę? Czy sztuczna inteligencja rozwinie się do tego stopnia, że zacznie potencjalnie zagrażać nam, jej twórcom? Czy płytkość relacji tworzonych na portalach społecznościowych, czy aplikacjach randkowych nieodwracalnie zmieni nasze życie społeczne i prywatne? Których zmian powinniśmy się bać, a które będą nam służyły? To tylko kilka z wielu pytań wyrażających lęki czasów cyfrowej rewolucji, na które poszukamy odpowiedzi podczas listopadowego spotkania.

Również ludzie żyjący w XIX wieku, w epoce, w której dominującym prądem kulturowym był romantyzm, doświadczali skutków rewolucji przemysłowej: stechnicyzowania i przyspieszenia produkcji przemysłowej, zmian w sposobach podróżowania i komunikowania się. Wynalazki takie jak kolej żelazna, radio, czy fotografia, budziły lęk i nostalgię za czasami sprzed ich pojawienia się. Czy to nie brzmi znajomo? A może lęk przed technologią przyszłości jest nieunikniony dla tożsamości współczesnego człowieka, ukształtowanej u progu nowoczesności?

gość:
Jakub Kuś – psycholog, na Uniwersytecie SWPS prowadzi zajęcia z zakresu psychologii nowych technologii, psychometrii, metodologii badań psychologicznych oraz krytycznego myślenia. Należy do Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej, jest przewodniczącym Rady Naukowej Polskiego Stowarzyszenia Studentów i Absolwentów Psychologii. Interesuje się m.in. wpływem nowych technologii na funkcjonowanie człowieka i relacje międzyludzkie. W ostatnim czasie prowadzi badania nad przemianami w samowiedzy człowieka pod wpływem dokonanej autoprezentacji oraz nad sposobami walki z rozproszeniem odpowiedzialności w Internecie.

PAŹDZIERNIK 2018

• 20 października 2018 (sobota), godz. 16.00
  Angor animi. Kultura lęku nowoczesnego
  gość: prof. dr hab. Leszek Koczanowicz

o spotkaniu:
Główną tezą wykładu będzie twierdzenie, że podstawą kultury nowoczesnej jest wyparty lęk. Socjologowie (Ulrich Beck, Luc Boltanski i inni) wykazali, że cechą wyróżniającą społeczeństw późnej nowoczesności jest niestabilność zarówno struktur społecznych, jak i tożsamości jednostki. Lęk we współczesnej kulturze jest jednocześnie wypierany i wszechobecny, co sprawia, że u samych jej fundamentów istnieje nieprzezwyciężalna sprzeczność. Pojawia się on w nieoczekiwanych miejscach, „prześwitach”. Tytułowe medyczne określenie angor animi oznacza sytuację, w której pacjent ma głębokie przekonanie, że właśnie w tym momencie umiera. Poczucie to odróżnia angor animi od pragnienia śmierci czy lęku przed śmiercią. Kultura lęku tak właśnie działa, „stawia nas nad przepaścią”. Odsłonięcie jej prawdziwej natury sprawia, że rozpadają się zarówno nasze relacje społeczne, jak też tożsamość.

gość:
prof. dr hab. Leszek Koczanowicz – politolog, filozof, psycholog. Zajmuje się filozofią polityki, koncepcjami demokracji i etyką polityki. Interesuje się filozofią kultury, kulturą współczesną oraz sztuką współczesną. Prowadził badania i wykłady na wielu uczelniach zagranicznych, w tym na Uniwersytecie Columbia, Uniwersytecie w Berkeley, Uniwersytecie w Buffalo oraz Uniwersytecie w Oxfordzie. Autor wielu książek, m.in. „Wspólnota i emancypacje. Spór o społeczeństwo postkonwencjonalne” (2005), „Politics of Time. Dynamics of Identity in Post–Communist Poland” (2008), „Lęk nowoczesny. Eseje o demokracji i jej adwersarzach” (2011) oraz „Polityka dialogu. Demokracja niekonsensualna i wspólnota krytyczna” (2015). Laureat konkursu MISTRZ Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej.

_______________________

Koordynacja cyklu:
Maria Marszałek – absolwentka historii sztuki i psychologii, doktorantka w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracuje w Dziale Organizacji Wydarzeń Muzeum Pana Tadeusza.

_______________________

• współorganizator cyklu: Uniwersytet SWPS

_______________________

• patron medialny cyklu: Akademickie Radio LUZ