V Festiwal Tradycji Literackich

Warsztaty arteterapeutyczne

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego, dzień pierwszy, oddział żeński, fot. Jagoda Kozon

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego, dzień drugi, oddział żeński, fot. Jagoda Kozon

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego, dzień czwarty, oddział żeński, fot. Jagoda Kozon

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego we Wrocławiu

Warsztaty artystyczne prowadzone w ramach piątej edycji Festiwalu Tradycji Literackich zainspirowane twórczością poetycką i plastyczną Cypriana Kamila Norwida i Krzysztofa Kamila Baczyńskiego odbyły się w dwóch cyklach, we wrześniu i w listopadzie 2021 roku. Uczestniczyli w nich pacjenci i pacjentki Dolnośląskiego Centrum Zdrowia Psychicznego we Wrocławiu.

Wrześniowe i listopadowe zajęcia odbywały się według podobnego schematu. Pierwszego dnia warsztatów uczestnicy zbierali informacje o artystach-poetach Krzysztofie Kamilu Baczyńskim i Cyprianie Kamilu Norwidzie. Korzystali z własnej pamięci i przygotowanych dla nich książek oraz reprodukcji prac artystycznych i rękopisów poetów. Wspólnie z prowadzącą zastanawiali się nad czasami, w których artyści żyli i tworzyli, omawiali ich biografie oraz rysunki i obrazy. Spostrzeżenia zapisywali na tablicach, które posłużyły do pracy w kolejnych dniach warsztatów. Tworząc notatki, uczestnicy odpowiadali na pytania pomocnicze, takie jak na przykład:

Który poeta żył dłużej?
Który poeta zginął w powstaniu warszawskim?
W jakiej epoce tworzył Norwid?
Który z poetów spędził znaczną część życia za granicą Polski?
Który poeta został doceniony dopiero długo po swojej śmierci?
Jakie cechy ma sztuka Baczyńskiego?
Jakie cechy ma sztuka Norwida?
Jakie są cechy wspólne poetów?
Jakie są różnice między poetami?

Drugi dzień warsztatów przebiegł na poznawaniu twórczości obu artystów poprzez ćwiczenia
plastyczne i własną ekspresję twórczą. Uczestnicy realizowali krótkie zadania w odpowiedzi na konkretne polecenia, takie jak:

Wykonaj w 5 minut Twoją własną kopię pracy Norwida.
Wykonaj w 5 minut Twoją własną kopię pracy Baczyńskiego.
Wykonaj prostą ilustrację do wybranego wiersza.
Wykonaj ozdobny inicjał do wybranego wiersza.
Narysuj, jak wyobrażasz sobie Norwida, a jak Baczyńskiego.
Znajdź w zbiorach prac obu artystów obrazki o tematyce roślinnej i przerysuj je tak, by różniły się od siebie.
Napisz wiersz o minionym poranku na dwie lub cztery linijki.
Znajdź reprodukcję przedstawiającą zwierzę i inspirując się nią, wykonaj
własną pracę.
Jak mijają Ci ostatnie dni? Dobierz do swojego samopoczucia pracę Norwida
lub Baczyńskiego i w kilku słowach opisz na kartce swój wybór.
Wybierz jedną reprodukcję pracy Norwida lub Baczyńskiego (wydruk)
i stwórz z niej własną pracę plastyczną (dorysuj coś, pokoloruj, zmień itp.).

Trzeci dzień warsztatów objął proces twórczy, podczas którego uczestnicy
pogłębiali wymyślony przez siebie projekt, stanowiący docelową realizację plastyczną.

Czwartego dnia warsztatów uczestnicy ćwiczyli pamięć, przytaczając poznane informacje
na temat Norwida i Baczyńskiego, kończyli prace plastyczne, fotografowali je i opisywali. Odpowiadali także pisemnie na pytania podsumowujące warsztaty oraz dotyczące towarzyszących im emocji.

Każdego dnia warsztatów do dyspozycji uczestników pozostawały plansze z zapiskami na temat Norwida i Baczyńskiego oraz notatniki i szkice wykonane podczas wcześniejszych ćwiczeń. Ważny był umowny podział stołu na dwie części: „Norwid” i „Baczyński”, na których rozłożone zostały materiały wizualne i książki dotyczące poetów. Podział ułatwił zapamiętywanie i kojarzenie ze sobą informacji.

Celem każdej edycji Festiwalu Tradycji Literackich jest inspiracja twórczością pisarzy „znanych, ale nie modnych”, którzy czytani są przez większość odbiorów tylko przymusowo w szkole, a potem zapomniani. Ważna jest próba takiego przedstawienia ich sylwetek i twórczości, aby współczesny odbiorca mógł się z nią utożsamić, to znaczy znalazł coś, co łączy go z wybitnym twórcą.

Tym razem cel ten został zrealizowany poprzez poznawanie twórczości poetów-artystów (posługujących się językiem słowa i obrazu) oraz poprzez zaakcentowanie ich niełatwych biografii oraz dwóch ścieżek „Baczyńskiego” i „Norwida”, które przenikają się, ale także różnią między sobą.

Arteterapeutycznym celem zajęć jest umożliwienie pacjentom komunikowania się inaczej niż słowami, wspieranie ich aktywności i ekspresji podczas procesu twórczego oraz w czasie odczytywania znaczeń dzieł plastycznych i literackich. Istotne staje się pobudzenie i kształtowanie uzdolnień uczestników warsztatów, ale także zapobieganie pogarszaniu się stanu ich zdrowia. Kreatywne działanie przyczynienia się do rozwoju dojrzałej osobowości, pomaga w wyrażaniu emocji i nawiązywaniu stosunków z otoczeniem. Nie bez znaczenia jest także integracja oraz odpoczynek od codzienności w Ośrodku Zdrowia.

Komentarze uczestników podsumowujące udział w warsztatach

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego, dzień drugi, oddział żeński

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego, dzień pierwszy, oddział żeński, fot. Jagoda Kozon

Jak to jest wykonywać pracę inspirowaną twórczością Cypriana Kamila Norwida?

„Ciężko jest uchwycić te kształty. Z tego powodu skorzystałam z kopiowania rysunku przy użyciu podświetlonej szyby”
„Norwid i jego twórczość wyprzedziła czasy. Niesłychanie jego twórczość inspiruje”
„Niesamowite, że 100 lat po śmierci spotkała się jego twórczość z taką fascynacją i oddźwiękiem”
„Czasem ciężko kreską uchwycić kształty, ale w miarę mi się dzisiaj udało”
„Ciężko uchwycić kształty, podobieństwo, dużo szczegółów. Przyjemne wyzwanie. Rysunek i efekt końcowy sprawiły mi radość”
„Prace wykonywałam luźno, lekko, były średnio trudne dla mnie. Nie oczekiwałam, że rysowanie przyjdzie mi tak łatwo, dlatego sprawiło mi przyjemność”
„Bardzo ciekawie i inspirująco”
„Niełatwo, ale również wyzwanie”
„Jest to wielki zaszczyt i wyzwanie wymagające dużo odwagi”

Jak to jest wykonywać pracę inspirowaną twórczością Krzysztofa Kamila Baczyńskiego?

„Czasem ciężko kreską uchwycić kształty, ale w miarę mi się dzisiaj udało”
„Udało mi się przenieść kompozycję, najważniejsze kształty i kontury. Udało mi się »odszkicować« obraz tego autora. Czerpałam z tego przyjemność”
„Kreatywnie i ciekawie”
„Kolorowe prace bardzo inspirują”
„Praca była ciekawa i nie sprawiała żadnego problemu”
„Ciekawe doświadczenie, które pomaga inaczej spojrzeć na świat”
„Git”

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego, dzień drugi, oddział żeński, fot. Jagoda Kozon

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego, dzień pierwszy, oddział żeński, fot. Jagoda Kozon

Jak myślisz, po co Norwidowi i Baczyńskiemu były poezja i sztuka?

„Żeby przekazać swoje uczucia i poglądy innym ludziom”
„Do użycia”
„Do rozwoju, wyrażania myśli”
„Dla rozrywki”
„Żeby realizować się w życiu”
„Żeby przenieść kulturę na nowe pokolenie i żeby ludzie mieli na czym się wzorować”
„Żeby zarobić na twórczości”
„Obaj artyści spoglądali na świat z szerszej perspektywy”
„Do polepszenia humoru”

Czy zajęcia zachęciły Cię do czegoś?

„Do rysowania i czytania”
„Tak. Do większego zwiedzania i rozglądania się”
„Do doceniania czegoś nowego”
„Do brania aktywnego udziału w zajęciach plastycznych”
„Zajęcia zachęciły mnie do głębszego zapoznania się z twórczością obu artystów”
„Do przychodzenia na zajęcia”
„Nie”
„Niestety, ale za krótko pracowałem”
„Do malowania”

Warsztaty arteterapeutyczne w Dolnośląskim Centrum Zdrowia Psychicznego, dzień trzeci, oddział żeński, fot. Jagoda Kozon

Prowadząca

Jagoda Kozon – urodzona w 1994 roku we Wrocławiu, absolwentka Liceum Plastycznego w Rzeszowie ze specjalnością Techniki Graficzne (2014), Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu na kierunku Mediacji Sztuki (2017) i Podyplomowych Studiów Arteterapii w Dolnośląskiej Szkole Wyższej (2020); autorka warsztatów artystycznych, twórca wizualny. Tworzy w technikach rysunkowych, malarskich, fotograficznych, cyfrowych i mieszanych.

Galeria prac

Studium owcy + kolor – E.E. [Opis:] „Praca inspirowana rysunkiem/grafiką C. K. Norwida. Przedstawia studium postaci i głowy owcy. Format A4, szkic długopisem i farby akwarelowe. W pracy skupiłam się na uchwycenia podobieństwa do oryginału. Kolor dodany”. [Refleksja]: „Dawno nie miałam czasu i chęci rysować. Podczas tworzenia pracy odczuwałam przyjemność, radość z malowania – trochę już zapomnianą”.

Ludzie, rośliny, zwierzęta – Niedźwiadek [Opis]: „Prace inspirowane rysunkami Norwida. Motywy roślinne rysowałam kredkami. W innych pracach, inaczej niż Norwid, który używał prawdopodobnie tuszu, zastosowałam żelopis na białym tle. Kartki formatu A5”. [Refleksja]: „W czasie rysowania odczuwałam przyjemność, poznałam bliżej twórczość poetów, niektóre prace, rysunki i inne elementy warsztatów były dla mnie zaskakujące”.

Samotny wędrowiec – INESE [Opis:] „Jakiś samotny wędrowiec z workiem na plecach krąży w okolicy domostw i szuka miejsca odpoczynku (cały swój dobytek nosi w worku). Myślę, że praca Baczyńskiego wykonywana była z dużą łatwością, gdyż nie jest skomplikowana. Kontury – cienkopis, kolory – kredki”. [Refleksja]: „Rysunek jest kolorowy i wesoły. Takie prace plastyczne dają dużo osobistej satysfakcji”.

[Opis]: „Rysunek przedstawia psa bawiącego się piłeczką. Zainspirowana, namalowałam obrazek Baczyńskiego”.
[Refleksja]: „Rysunek przedstawia psa, który z wielkim zapałem bawi się. Jest kudłaty i ma rudą sierść”.

Bawiący się rudy pieś – INESE [Opis]: „Rysunek przedstawia psa bawiącego się piłeczką. Zainspirowana, namalowałam obrazek Baczyńskiego”. [Refleksja]: „Rysunek przedstawia psa, który z wielkim zapałem bawi się. Jest kudłaty i ma rudą sierść”.

Kaktusy – Kamil [Opis]: „Obraz przedstawia trzy donice z kaktusami. Technika – pastel olejny na kartce papieru”. [Refleksja]: „Oglądając ten obrazek uświadamiam sobie jak Baczyński mocno ze swoją twórczością był zakorzeniony w życiu realnym. Od prostych dzieł twórczych do bardzo wymagających. Tak samo dostępny dla każdego typu odbiorcy. Bardzo inspirujący dla wszystkich”.

Szkic pejzażu – Stokrotka [Opis]: „Szkic przedstawia przyrodę, technika to szkic i malowanie farbami, wykorzystałam jako podkład tekturę. Rysunek wykonałam czarnym mazakiem na tekturze w formacie A3”. [Refleksja]: „Jest to obraz inspirowany Baczyńskim. Przedstawia drogę, która dokądś prowadzi. W dali widać drzewa rozwiewane przez wiatr, zieleniące się pola, obok drogi stary płot. Mogłam, chociaż w części, odtworzyć nastrój, jaki wywołuje we mnie ta praca”.

Dwa Psy – NAFETSTE [Opis]: „Odrysowanie psa z pracy Norwida i dorysowanie psa symbolizującego psa Baczyńskiego. Kolorowanie kredkami i ołówkiem”. [Refleksja]: „Każdy patriota jest wierny ojczyźnie jak pies i równie chętny do walki w słusznej sprawie”.

Budek Baczyńskiego – Jonat [Opis:] „Technika kalkomanii. Praca wykonana kredkami i pastelami”. [Refleksja]: „Praca jest o budynku z witrażami. W prostym domu mogą być wesołe okna. Technika kalkomanii i inspiracja różnymi pracami (do połączenia w jedną) może dać satysfakcję nawet osobom nieumiejącym malować”.

Zaradczość – Kappa [Opis]: Jak powstała, już tłumaczę. Miałem zamienić się w artystę i zrobić pracę inspirowaną Norwidem lub Baczyńskim. Odrysowałem pracę i pokolorowałem farbami. [Refleksja]: Jak łatwo jest spojrzeć w lustro i zobaczyć się zmarłym przez tak zwany nieszczęśliwy wypadek.

Przyjaciele – Kajtek [Opis:] „Pastel”. [Refleksja]: „Wzorowałem się na pracy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jest to wyobrażenie dwóch ludzi na spacerze, spoglądających w tym samym kierunku”.

Drzewo na wietrze – Toudi [Opis]: „Praca powstała na wzór rysunku Baczyńskiego. Kolejność: szkic, wypełnienie”. [Refleksja]: „Brak refleksji”.

Dobro i zło – Toudi [Opis]: „Wiersz napisany pod wpływem chwili – natchnienia – weny. Wiersz mówi o przeciwnościach losu, mojego autorstwa, jest przesłaniem zachęcającym do niepoddawania się”. [Refleksja] –

Anioł – Toudi [Opis]: „Praca powstała na przestrzeni lat, kompletując i łącząc słowa tak, by tworzyły całe zdania, jest to zlepek różnych tematów”. [Refleksja]: „Praca mówi o mężczyźnie chcącym popełnić samobójstwo, którego spotyka anioł w ciele kobiety. Chciałbym przekazać przez wiersz, aby się nie poddawać”.

KOŃ – Mentos [Opis]: „Flamaster, kalka techniczna”. [Refleksja]: „Było mi najprościej wykonać pracę w ten sposób. Jest to koń inspirowany oryginalnym obrazkiem”.

Kobieta pospolita – Kundzia [Opis]: „Praca powstała na przestrzeni lat, kompletując i łącząc słowa tak, by tworzyły całe zdania, jest to zlepek różnych tematów”. [Refleksja]: „Praca mówi o mężczyźnie chcącym popełnić samobójstwo, którego spotyka anioł w ciele kobiety. Chciałbym przekazać przez wiersz aby się nie poddawać”.

Znak zodiaku z literą „B” – Baczyński [Opis]: „Szkic ołówkiem, kolorystyka »uboga w pastele«” [Refleksja]: „Baczyński zamiast rysować zwykłe gwiazdy namalował konstelacje gwiazd w formie znaków zodiaku. W centrum widnieje literka „B”. Na pierwszym planie jest łódź, która płynie w stronę gór wulkanicznych. Początkowo ze szkicu byłem zadowolony, do momentu, gdy użyłem pasteli, które zniszczyły pracę”.

Zamek – Amazonka

„Wykonałam pracę na kartce papieru A4 farbami akwarelowymi oraz żelopisem. Starałam się odzwierciedlić ten obraz”.
[Refleksja] „Jest to obraz inspirowany Norwidem. Przedstawia zamek położony w dolinie. Moja praca sprawiła mi dużo radości oraz pozwoliła na relaks przy tworzeniu jej”.

Zamek – Amazonka [Opis]: „Wykonałam pracę na kartce papieru A4 farbami akwarelowymi oraz żelopisem. Starałam się odzwierciedlić ten obraz”. [Refleksja] „Jest to obraz inspirowany Norwidem. Przedstawia zamek położony w dolinie. Moja praca sprawiła mi dużo radości oraz pozwoliła na relaks przy tworzeniu jej”.

Kajtek – Bez tytułu

Kajtek – Przyjaciele

Kajtek – Brak tytułu

Autor anonimowy – Kajtek

Kajtek – Norwid i Baczyński

Kajtek – Inicjał

Niedźwiadek – Ludzie, rośliny, zwierzęta

Amazonka, Stokrotka – zbiór prac

Kundzia – Kobieta pospolita

Autor anonimowy – tekst o pracy Baczyńskiego

Autor anonimowy – Brak tytułu

Autor anonimowy – Inicjały

Autor anonimowy – Inicjał

Autor anonimowy – Norwid i Baczyński Inicjały

– Norwid i Baczyński Norwid i Baczyński

Kappa – Brak tytułu

Jak powstała, już tłumaczę. Miałem zamienić się w artystę i zrobić pracę inspirowaną Norwidem lub Baczyńskim. Odrysowałem pracę i pokolorowałem farbami.

Refleksja: Jak łatwo jest spojrzeć w lustro i zobaczyć się zmarłym przez tak zwany nieszczęśliwy wypadek.

Zaradczość – Kappa

Kappa – Inicjał

Dzikus – brak tytułu

Jonat – Brak tytułu

Jonat – Budynek Baczyńskiego

Grzegorz Brzewszczykiweicz – Brak tytułu (praca wielu autorów)

Więcej o Festiwalu

1.07.2021-31.12.2021

V Festiwal Tradycji Literackich

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.

Patroni medialni

TVP Kultura
TVP3 Wrocław
Radio Wrocław
Radio RAM
Radio Wrocław Kultura
Booklips.pl
Wroclife