- 21 kwietnia 2022–18 listopada 2022
- czwartki, godz. 17.00
- transmisje online
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona
„Popiół i Diament. Spotkania autorskie” to cykl wydarzeń kulturalnych zorientowanych na zagadnienia historyczne i historyczno-literackie, promujący działalność wrocławskiej niezależnej księgarni stacjonarnej Popiół i Diament.
Zaplanowane wydarzenia obejmują szereg atrakcji odbywających się zarówno we wnętrzu księgarni, jak i w plenerze. W ramach cyklu zapraszamy do Muzeum Pana Tadeusza na comiesięczne spotkania z autorami książek znajdujących się w ofercie księgarni oraz dyskusje poświęcone prezentowanym publikacjom. Tematyka spotkań i prezentowanych pozycji nawiązywać będzie do wystawy stałej „Misja: Polska” w Muzeum Pana Tadeusza i odnosić się do istotnych wydarzeń z historii Polski i Dolnego Śląska od czasów przedwojennych do współczesności.
Gośćmi spotkań autorskich będą między innymi Monika Milewska, Marcin Stasiak, Bożena Szaynok i inni.
Wszystkie wydarzenia dostępne będą dla publiczności w formie transmisji online, bezpłatnie za pośrednictwem strony internetowej www.muzeumpanatadeusza.pl i w mediach społecznościach oraz dodatkowo z udziałem publiczności w Muzeum Pana Tadeusza.
Minione
17 listopada 2022 (czwartek), godz. 17.00
„Księżyc z peweksu. O luksusie w PRL” – spotkanie z Aleksandrą Boćkowską
prowadzenie: Marcin Szyjka
![Popiół i diament – Księzyc z Peweksu A. Boćkowska [17.11]](https://muzeumpanatadeusza.ossolineum.pl/wp-content/uploads/2022/11/Popiol-i-diament-–-Ksiezyc-z-Peweksu-A.-Bockowska-17.11.png "Popiół i diament – Księzyc z Peweksu A. Boćkowska [17.11]")
Spotkanie z Aleksandrą Boćkowską wokół książki „Księżyc z peweksu. O luksusie w PRL” (Wydawnictwo Czarne 2017).
Autorka niczym detektyw podążą śladami tego, co uchodziło za luksusowe w PRL. W kraju w którym mieszkano w maleńkich mieszkaniach, a półki sklepowe robiły się coraz bardziej puste. Luksusem mogła być polędwica, szwedzkie gwoździe albo dżinsy kupowane w Peweksie za dolary zdobywane na czarnym rynku. Luksusem była także wolność i poczucie bezpieczeństwa.
Książka jest fascynującym reportażem o tym, o czym większość Polaków przed ’89 rokiem mogła tylko pomarzyć.
Autorka
Aleksandra Boćkowska – dziennikarka, reporterka, redaktorka. Autorka książek o
codzienności PRL: „To nie są moje wielbłądy. O modzie w PRL” (2015), „Księżyc z
peweksu. O luksusie w PRL” (2017) i schyłku epoki „Można wybierać. 4 czerwca
1989” (2019). Wszystkie ukazały się w wydawnictwie Czarne. Stale współpracuje z
„Gazeta Wyborczą”, „Dwutygodnik.com”, „Wysokimi Obcasami Extra” i „Vogue.pl”. Od niedawna mieszka w Gdyni.
22 października 2022 (sobota),
godz. 12.00
Spacer śladami opozycyjnego Wrocławia
prowadzenie: prof. Bożena Szaynok
Spacer śladami opozycyjnego Wrocławia z prof. Bożeną Szaynok będzie okazją do poznania miejsc ważnych i symbolicznych dla wrocławskiej opozycji, działających w Solidarności studentów, robotników, Duszpasterstwa Akademickiego a także „Pomarańczowej Alternatywy” heppeningowego ruchu, który miał swoje korzenie we Wrocławiu.
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, obowiązują zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy
Prowadząca
Bożena Szaynok – prof. dr hab. historyk, związana z Uniwersytetem Wrocławskim, specjalizująca się w historii najnowszej, historii stosunków polsko-izraelskich, historii Żydów w Polsce po 1945 roku, historii Polski i powszechnej XX wieku. W czasie swojej pracy naukowej prowadziła gościnnie wykłady w: Holocaust Memorial Museum, Yale University, Columbia University, Central Connecticut State University oraz Hebrew University.
Do jej najważniejszych publikacji należą: „Pogrom Żydów w Kielcach. 4. VII 1946 r. Studia z historii najnowszej”, „Osadnictwo żydowskie na Dolnym Śląsku 1945-1950”, „Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944–1968”, „Duszpasterz. Rozmowy z Ojcem Ludwikiem Wiśniewskim”. Z rozmów przeprowadzonych przez Bożenę Szaynok, która należała do duszpasterstwa we Wrocławiu, wyłania się portret niezwykłego człowieka-autorytetu, który potrafił kształtować młodych duchowo i intelektualnie. Bożena Szaynok w czasie stanu wojennego w Polsce angażowała się w działalność opozycyjną, będąc członkiem Niezależnego Zreszenia Studentów oraz jednym z redaktorów pisma „Akces”.
20 października 2022 (czwartek),
godz. 17.00
„Polio w Polsce 1945–1989. Studium z historii niepełnosprawności” – spotkanie z Marcinem Stasiakiem
prowadzenie: dr Małgorzata Preisner-Stokłosa
Książka porusza temat niepełnosprawności w powojennej Polsce na przykładzie epidemii polio. Autor zbadał jaki wpływ na życie codzienne miała ta choroba, a przy okazji ukazał problem niepełnosprawności w czasach PRL-u. Czytelnik nie tylko dowiaduje się, jak powojenna Polska zmierzyła się z nieznaną epidemią i jak ją opanowała, ale poznaje także historie osób dotkniętych polio i ich wspomnienia związane z długotrwałym leczeniem i rehabilitacją.
Gość
Marcin Stasiak – doktor, historyk, pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zainteresowania badawcze obejmują historię społeczną i antropologiczną Polski po 1945 roku. Współautor wraz z Martą Kurowską-Budzan, książki „Stadion na peryferiach” wydanej przez TAiWPN Universitas w 2016 roku. Jest laureatem Nagrody Historycznej POLITYKI 2022 roku za książkę „Polio w Polsce 1945–1989. Studium z historii niepełnosprawności”, której poświęcone będzie spotkanie.
22 września 2022 (czwartek),
godz. 17.00
„Ślepa kuchnia. Jedzenie i ideologia w PRL” – spotkanie z Moniką Milewską
prowadzenie: dr Małgorzata Preisner-Stokłosa
„Ślepa kuchnia” zabiera czytelnika w podróż po schematach zachowania społeczeństwa, codziennym życiu mieszkańców komunistycznej Polski i polityce rządzących. Milewska obnaża sprzeczne słowa, zachowania i myślenie komunistów, ale też zwykłych obywateli. Przeprowadza czytelnika i tłumaczy strukturę całego ówczesnego systemu, sposobu wnioskowania ludzi u władzy oraz niezwykłą, zmieniająca się wtedy kulturę i tradycję.
Każdy rozdział dotyczy osobnego problemu, jest pewnym „leksykonem” dla osób zainteresowanych popularną wiedzą na temat żywności, jedzenia, kuchni i kwestii z nimi związanych w Polsce lat 1945–1989.
To książka fascynująca, wciągająca, erudycyjna, roztropna historycznie, kunsztowna językowo, oddająca naturę całej epoki, całego systemu, zdecydowanie wychodząca poza tytułową problematykę. Czytelnik dostrzeże dychotomię państwa i społeczeństwa w historii codzienności; co innego komuniści mówią, co innego myślą, co innego robią (sprawa chociażby specjalnych sklepów przeznaczonych dla elit rządzących) – podobnie jak obywatele. Dzięki pracy Milewskiej, dużo lepiej rozumiemy ramy, sytuacje społeczne, okazje społeczne czy konteksty interakcji PRL.
Gość
Monika Milewska – antropolog historii, eseistka, poetka, dramatopisarka. Adiunkt w Zakładzie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Gdańskiego. Ukończyła Uniwersytet Warszawski, Szkołę Nauk Społecznych przy IFiS PAN w Warszawie i Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales w Paryżu. Laureatka licznych konkursów poetyckich i dramaturgicznych, m.in. na tekst słuchowiska organizowany przez Program Drugi PR i ZAiKS.
Prowadząca
Małgorzata Preisner-Stokłosa – doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, współautorka wystawy stałej Misja: Polska poświęconej biografiom Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego w Muzeum Pana Tadeusza, kustosz w Gabinetach Świadków Historii ZNiO. Kuratorka i autorka licznych wystaw związanych z kolekcją Władysława i Zofii Bartoszewskich.
9 czerwca 2022 (czwartek),
godz. 17.00
„Niepowtarzalny urok likwidacji” – spotkanie z Piotrem Lipińskim
prowadzenie: dr Małgorzata Preisner-Stokłosa
Spotkanie z Piotrem Lipińskim wokół książki „Niepowtarzalny urok likwidacji. Reportaże z Polski lat 90.” (Wydawnictwo Czarne 2018).
Lata 90. w Polsce to jedna z najciekawszych dekad ubiegłego stulecia. Z jednej strony dziki kapitalizm i szybki awans społeczny, z drugiej zachłyśnięcie się zachodnim stylem życia i rosnące bezrobocie. Czy nasz sentyment do tej dekady jest uzasadniony? I czy na pewno pamiętamy, jak wyglądała naprawdę?
Zbiór reportaży Michała Matysa i Piotra Lipińskiego z lat 90. jak soczewka skupia w sobie największe kurioza tego dziesięciolecia. Odkurzacze Rainbow i zachodnie teleturnieje. Sądowe teczki pękające od pocztowych potwierdzeń odbioru i kioski pełne erotycznych pisemek. Przebrani górale zachwalający towary w supermarketach i uzdrowiciele z gazetowych ogłoszeń. Niezliczone dziwności lat 90., bez których nie bylibyśmy Polską, jaką jesteśmy teraz.
Niepowtarzalny urok likwidacji to powrót do czasów, które choć bywały trudne, otworzyły nam drzwi na Zachód.
Gość
Piotr Lipiński – dziennikarz, reporter, autor książek. Za sprawą reportażu „Mięso, a w środku rzeźnik” znalazł się wśród stu najlepszych polskich reporterów XX wieku. Przez niemal dwadzieścia lat związany z „Gazetą Wyborczą”. Specjalizuje się w historii polskiego komunizmu. Publikował w pismach „Polityka”, „Po prostu”, „Press”, „Kontynenty”, „Na Przełaj”, „Radar”, „Corriere della Sera”, „Lidove Noviny”. W ostatnich latach jego książki ukazywały się głównie w wydawnictwie „Czarne”. To biografie władców PRL-u: „Cyrankiewicz. Wieczny premier” (nominacja do nagrody historycznej imienia Kazimierza Moczarskiego), „Bierut. Kiedy partia była bogiem”, „Gomułka. Władzy nie oddamy” oraz „Bicia nie trzeba było ich uczyć” – o procesie zbrodniarza stalinowskiego Adama Humera. Współautor „Absurdów PRL-u” oraz „Niepowtarzalny urok likwidacji. Reportaże z Polski lat 90.”, zbioru reportaży o Polsce lat dziewięćdziesiątych.
Kilkakrotnie wyróżniany przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich i nominowany do nagrody Grand Press. Laureat nagrody Prezesa Stowarzyszenia Filmowców Polskich za zrealizowany dla TVP 1 dokument „Co się stało z polskim Billem Gatesem”.
Prowadząca
Małgorzata Preisner-Stokłosa – doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, współautorka wystawy stałej Misja: Polska poświęconej biografiom Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego w Muzeum Pana Tadeusza, kustosz w Gabinetach Świadków Historii ZNiO. Kuratorka i autorka licznych wystaw związanych z kolekcją Władysława i Zofii Bartoszewskich.
Wydarzenie towarzyszące
10 czerwca 2022 (piątek), godz. 17.00
„Praca pisarza, czyli jak napisać i wydać książkę reporterską”
prowadzenie: Piotr Lipiński
Dlaczego warto pisać literaturę faktu? Czym różni się odtwarzanie prawdziwych wydarzeń od kreowania fikcji?
Zachęcamy do udziału w warsztatach, podczas których poznamy warsztat reportera i pisarza od kuchni. Będzie to opowieść o pisaniu i wydawaniu książek reporterskich, szczególnie tych poświęconych historii.
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, obowiązują zapisy
4 czerwca 2022 (sobota), godz. 12.00
„Równolegle i na przekór: wrocławska architektura lat 80./90. XX wieku w staromiejskiej soczewce”
– spacer z Agatą Gabiś
Transformacje polityczne i społeczne często łączą się z rewolucjami i przewrotami w architekturze. Często, ale nie zawsze i nie całkiem: czy można więc przełomem 1989 roku rozgraniczyć sposoby myślenia o przestrzeni, detalu i kolorze? Jak mocno powiązana jest architektura lat 80. z dokonaniami kolejnej dekady? Jak przebiegał w tym czasie proces odbudowy Starego Miasta i „zszywanie” jego fragmentów przy pomocy nowych budynków? Odpowiedzi na te pytania trzeba szukać w działaniach Marii Molickiej, Wojciecha Jarząbka czy Stefana Müllera, którzy, uzupełniając luki w kwartałach zabudowy, nadawali pustce nowy, sugestywny kształt.
Na starówce wątki historyczne przeplatają się ze współczesnymi, aluzje z dosłownością, dyskrecja z ostentacją, a postmodernizm okazuje się pojęciem bardzo pojemnym i niejednoznacznym. Jak bardzo – to okaże się podczas spaceru, zaplanowanego nieprzypadkowo na 4 czerwca: kolejna rocznica pierwszych wolnych wyborów może być dobrą okazją, aby spojrzeć na czas przełomu przez architektoniczną soczewkę i zobaczyć znaki szczególne miejskiej scenografii, skonstruowanej na styku dwóch rzeczywistości.
Spacer rozpocznie się w księgarnio-kawiarni Popiół i Diament (Rynek 6).
- wstęp wolny
Prowadząca
19 maja 2022 (czwartek), godz. 17.00
„Kolory PRL” – spotkanie z Ewą Jałochowską
prowadzenie: Maria Marszałek
Spotkanie z Ewą Jałochowską, autorką książki „Kolory PRL” (Wydawnictwo Muza SA 2021).
Książka prezentuje dokonania polskich artystów tworzących w PRL plakaty, animacje i komiksy.
W smutnym peerelowskim pejzażu powstawały dzieła wybitne. Polscy malarze, rysownicy i animatorzy zdobywali światową sławę. W kraju naznaczonym niedostatkiem rozkwitała kolorami sztuka. Komiks, plakat i film animowany wyrastały na tym zgrzebnym tle – jak maki na betonie.
„Kolory PRL” są dla czytelnika okazją do wyprawy w tamtą epokę twórczą. Na kartach książki pojawiają się artyści tej miary co Henryk Tomaszewski czy Tadeusz Trepkowski, Wojciech Fangor, Eryk Lipiński, Waldemar Świerzy, Jan Młodożeniec czy Mieczysław Wasilewski. Uchyla swoje drzwi Pracownia Plakatu Propagandowego i raczkujące studio filmów animowanych w Bielsku-Białej. Śledzimy losy Waleriana Borowczyka i Jana Lenicy – w latach 60. okrzykniętych twórcami polskiej szkoły animacji. Obserwujemy trud tworzenia pierwszych filmów rysunkowych, perypetie związane z „najbardziej imperialistycznym” gatunkiem sztuki. Na kartach „Kolorów PRL-u” przewija się cała plejada znakomitości: plakacistów, animatorów, komiksiarzy. Tworzyli w Peerelu, więc autorka, przybliżając dzieła artystów, opisuje zarazem warunki, w jakich powstawały – wyraźną kreską maluje kontekst społeczno-polityczny. O nim także opowiadają w książce graficy Jan Bokiewicz i Ryszard Kajzer.
Gość
Ewa Jałochowska – historyczka sztuki i pisarka. Przez kilka lat pracowała w dziale kultury Redakcji Internetowej Polskiego Radia. Teksty poświęcone sztuce i kulturze publikowała m.in. w: „Tygodniku Powszechnym”, „Wiedzy i Życiu” i portalu tygodnika „Polityka”, „National Geographic Odkrywca” i „Midraszu”. Jest autorką książek: „Historia sztuki dla dzieci i rodziców. Rozmowy z Kajtkiem”, „Duchy Singapuru”, „W cieniu sławy. Zapomniane rodzeństwa sławnych Polaków” oraz „Smutek mamuta. Prawie wszystkie mity świata. Rozmowy z Jędrkiem”.
Prowadząca
Maria Marszałek – absolwentka historii sztuki i psychologii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Laureatka stypendium „European Museum of the Year Award” dla młodych pracowników muzeów, nauczyciel akademicki. Pracuje w Gabinecie Literackim im. Tadeusza Różewicza w Muzeum Pana Tadeusza, współautorka wystawy „Pan Tadeusz Różewicz”, autorka publikacji naukowych, scenariuszy filmowych oraz esejów i materiałów edukacyjnych poświęconych poecie. Wciąż pracuje nad rozprawą doktorską o ekfrazach.
Wydarzenia towarzyszące
20 maja 2022 (piątek), godz. 17.00
„Kolorowy PRL. Warsztat artystyczny dla dorosłych. Monotypia”
prowadzenie: Antonina Kieliszewska
Zapraszamy do udziału w warsztatach artystycznych, podczas których będziemy przyglądać się estetyce lat 50., 60. i 70. XX wieku, niekoniecznie szarej i smutnej. Inspiracją będą dla nas prace artystów i motywy pojawiające się w tamtym czasie w ilustracji, plakacie, modzie i wzornictwie użytkowym.
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, obowiązują zapisy
20 maja 2022 (piątek), godz. 11.00
„Plakat to rozmowa – historia Polskiej Szkoły Plakatu”
prowadzenie: Ewa Jałochowska
W ramach projektu „Popiół i Diament. Spotkania autorskie” zapraszamy do udziału w warsztatach artystycznych, podczas których uczestnicy będą mieli okazję zapoznać się z historią i estetyką Polskiej Szkoły Plakatu.
- wstęp bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, obowiązują zapisy
21 kwietnia (czwartek) 2022, godz. 17.00
„Był dwór nie ma dworu” – spotkanie z Anną Wylegałą
Spotkanie z Anną Wylegałą poświęcone publikacji „Był dwór nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce” (Wydawnictwo Czarne, 2022).
Reforma rolna, czyli wywłaszczenie wielkich właścicieli ziemskich i przekazanie części ziemi chłopom, przeprowadzona w latach 1944–1945 to jedno z najsłabiej zbadanych wydarzeń w powojennej historii Polski. W czasach PRL próbowano przede wszystkim udowodnić, jak bardzo polepszyła sytuację chłopów i robotników rolnych. Po 1989 roku ukazały się liczne wspomnienia ziemian, opisujące proces wywłaszczenia, a publikacje dotyczące wsi skupiły się na okresie późniejszym, zwłaszcza na chłopskim oporze wobec kolektywizacji i na społecznych konsekwencjach funkcjonowania PGR-ów.
Książka Anny Wylegały wypełnia tę lukę i wpisuje się w obecny trend szerszego zainteresowania historią przez pryzmat losów zwykłych ludzi. Odpowiada na pytanie, jakim doświadczeniem była reforma rolna dla poszkodowanych, czyli ziemian, dla tych, którzy z niej skorzystali, a zatem służby folwarcznej i bezrolnych chłopów, a także rzeszy mniej lub bardziej zaangażowanych świadków.
Gość
Anna Wylegała (ur. 1982) – socjolożka, adiunktka w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. W pracy badawczej łączy metodologię nauk społecznych z warsztatem historycznym. Autorka książki „Przesiedlenia a pamięć. Studium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich »Ziem Odzyskanych«”, współredaktorka tomu „The Burden of the Past: History, Memory, and Identity in Contemporary Ukraine”.
Prowadzący
Marcin Szyjka – historyk, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, pracował w Muzeum w Dzierżoniowie, redaktor „Rocznika Dzierżoniowskiego” w latach 2013–2015. Aktualnie pracownik Gabinetów Świadków Historii w Muzeum Pana Tadeusza, gdzie zajmuje się zbiorami Tadeusza Różewicza, prowadzi spotkania z autorami książek i jest współautorem krótkich filmów przybliżających sylwetkę Tadeusza Różewicza.
Patroni
- Historia.org.pl – Polski Portal Historyczny
- nakanapie.pl
- Wroclife.pl
Zadanie „Popiół i Diament – książka z historią w tle” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
